Kości i stawy pod kontrolą

Kości powstają już w życiu płodowym, a ich rozwój kończy się wraz z osiągnięciem dojrzałości płciowej. Są niezwykle wytrzymałe na rozciąganie i zgniatanie, choć znacznie mniej odporne na wyginanie. Łączą się ze sobą ruchomo i nieruchomo. Stanowią rusztowanie i podporę dla mięśni, ochraniają narządy, magazynują sole mineralne oraz pełnią funkcję krwiotwórczą. Zawarte w kości sole mineralne nadają im sztywność, a białka – elastyczność.

Z kolei chrząstka stawowa jest hydroelastyczną tkanką zbudowaną z włókna kolagenowego i proteoglikanów zawierającą siarczan glukozaminy i chondroityny. Pokrywa ona kości stawów, stanowiąc ich amortyzator.

Dlaczego bolą stawy?

Dolegliwości bólowe to sygnał, że w stawach dzieje się coś niedobrego. Z początku ból jest łagodny, występuje podczas ruchu, ogranicza poranne wstawanie i maleje po rozchodzeniu. Gdy minie, poruszamy się normalnie. Z czasem jednak problemy mogą się nasilać. Kłopotliwe staje się założenie rajstop, a nawet nogi na nogę. Bolesne odginanie nogi do boku może świadczyć o zwężeniu szpary między stawami biodrowymi i ograniczeniu ich ruchomości. Kłopoty z wejściem lub zejściem ze schodów oraz stąpaniem po nierównościach wskazują na zmiany w stawach kolanowych.

Choroby stawów można podzielić na zapalne i niezapalne. Odczyn zapalny występuje m.in. w reumatoidalnym zapaleniu stawów, dnie moczanowej i toczniu rumieniowatym układowym. Choroba zwyrodnieniowa stawów atakuje również okolice stawów palców rąk, który są obrzęknięte i bolesne w dotyku, a nierzadko zauważa się na nich twarde guzki.

Winny jest brak smarowania

Gdy zmniejsza się ilość i jakość mazi, która smaruje stawy, staje się ona mniej elastyczna i powoduje większe tarcie, a co za tym idzie – spory dyskomfort. Osoby dotknięte chorobą zwyrodnieniową najbardziej narzekają na bóle stawów, głównie biodrowych, łokciowych, ramiennych i kolanowych.

Osteoporoza – cicha złodziejka kości

Ból kości może być jedynym objawem lub występować wraz z innymi symptomami, najczęściej bólami mięśni i stawów. Przyczyną dolegliwości bólowych może być np. osteoporoza, która długo nie daje o sobie znać, a zwykle pierwszym jej objawem jest złamanie kości. W przebiegu tej choroby dochodzi do zaniku tkanki kostnej. W tej sytuacji nie spełnia ona swojej normalnej funkcji zabezpieczającej przed złamaniami i nie podtrzymuje masy ciała. Gdy kość nie jest odpowiednio chroniona, występuje złamanie. Statystyki są niezwykle wymowne: w krajach Unii Europejskiej co 30 sekund dochodzi do złamania kości właśnie z powodu osteoporozy. Najbardziej zagrożone osteoporozą są kobiety, które cierpią na zaburzenia hormonalne, reumatoidalne zapalenie stawów i nowotwory.

Przyjaciele i wrogowie

Już około czterdziestki ubytek kości zaczyna przeważać nad ich odtwarzaniem. Każdego roku masa kości zmniejsza się o 0,5–1 procent. Ogromne znaczenie w leczeniu i zapobieganiu chorobom kości ma ruch, wysiłek fizyczny i przebywanie na świeżym powietrzu oraz słońcu. Kości wzmacniają się pod wpływem nacisku. Wysiłek fizyczny pobudza wzrost masy kostnej, a opóźnia proces jej „gubienia”.

Największym wrogiem kości są używki – kawa, alkohol, papierosy. Dym papierosowy zawiera kadm, który niszczy kości, alkohol osłabia kości poprzez wpływ na geny, od których zależy zdrowie tkanki kostnej, natomiast kofeina utrudnia wchłanianie wapnia.

Jak chronić stawy i kości?

Specjaliści stawiają przede wszystkim na odpowiednie odżywianie i ruch. W wielu przypadkach zła kondycja stawów i kości spowodowana jest zbyt dużą masą ciała. Osoby z nadwagą powinny szczególną uwagę zwrócić na dietę, z której warto wyeliminować przede wszystkim cukier, a jadłospis wzbogacić o produkty bogate w nienasycone kwasy tłuszczowe omega oraz w warzywa i owoce, które dostarczą organizmowi antyoksydantów. Osoby zmagające się z chorobą zwyrodnieniową stawów i kości powinny w swojej diecie uwzględnić co najmniej 2–3 litry wody dziennie. Pomaga to chrząstce stawowej w zatrzymaniu elastyczności. Najważniejsze jest niedopuszczenie do zakwaszenia organizmu. Dlatego w diecie nie powinno brakować świeżych warzyw oraz owoców. Warto zwrócić uwagę na borówki, żurawinę, aronię, ciemne winogrona i jagody, z których naturalny sok jest źródłem witaminy C, która ma wpływ na wytwarzanie kolagenu oraz bioflawonoidów. Likwidują one wolne rodniki oraz działają przeciwzapalnie.

By cieszyć się zdrowymi stawami i kośćmi, poświęćmy parę minut na codzienną gimnastykę. Ich formę poprawi także pływanie, gdyż usprawnia ono wszystkie mięśnie. Warto zaopatrzyć się w odpowiednie obuwie z elastyczną podeszwą, która zamortyzuje wstrząsy i utrzyma stopy w naturalnej pozycji. Po zrobieniu zakupów w sklepie rozłóżmy równo ciężkie siatki, by w ten sposób odciążyć nie tylko stawy barków, ale również nadgarstków oraz kolan.

Zadbaj o suplementację

Gdy pożywienie zawiera zbyt mało substancji, których organizm potrzebuje, by spowolnić zmiany zwyrodnieniowe w chrząstce stawowej oraz kościach, powinniśmy je suplementować. Warto sięgnąć przede wszystkim po substancje budulcowe: glukozaminę i chondroitynę, wapń i magnez, a także indyjską roślinę Boswellia serrata, witaminę C oraz natywny kolagen typu II, niezwykle ważny dla stawów. Ten rodzaj kolagenu występuje wyłącznie w chrząstce, a tworzone przez niego włókna charakteryzują się dużą sprężystością i odpornością na obciążenia. Witamina C pomoże w prawidłowej produkcji kolagenu w celu zapewnienia prawidłowego funkcjonowania chrząstki, kości i zębów. Glukozamina i chondroityna wchodzą w skład chrząstki stawowej, a Boswellia serrata wspiera zachowanie sprawności ruchowej w obrębie stawów.

Inne składniki, które mogą okazać się pomocne, to roślina vilcacora (Uncaria tomentosa) oraz chrząstka rekina. Vilcacora pomaga w utrzymaniu prawidłowego stanu stawów, a chrząstka rekina z uwagi na to, że jest mieszaniną wapnia i fosforu oraz kompleksu białkowo-polisacharydowego zawierającego kolagen łącznie z siarczanem chondroityny, sprzyja utrzymaniu zdrowych kości. Wspomóżmy się również witaminami D i K. Obie one mają pozytywny wpływ na układ kostny, a witamina D dodatkowo pomaga w utrzymaniu prawidłowego poziomu wapnia we krwi.