Kojarzone głównie ze sportem izotoniki są napojami, w których składzie znajdują się elektrolity i sole mineralne. Ich rola polega na szybkim dostarczeniu organizmowi wody oraz składników odżywczych, które tracimy wraz z potem podczas wysiłku fizycznego. Izotoniki nawadniają ciało, gaszą pragnienie, a dzięki zawartym w nich solom mineralnym przeciwdziałają skurczom mięśni.
W zależności od rodzaju wykonywanych czynności izotoniki należy pić przed wysiłkiem, po nim lub w jego trakcie. I nie dotyczy to wyłącznie regularnych bywalców siłowni czy sportowców wyczynowych. Uzupełniać poziom elektrolitów i minerałów możemy również po sesji nordic walkingu, po jeździe na rowerze, a nawet po codziennych czynnościach wymagających wysiłku, takich jak intensywne sprzątanie czy praca w ogródku.
Na niedobór wody i elektrolitów szczególnie narażeni są seniorzy. Jak wynika z badania przeprowadzonego w USA, odwodnienie stwierdza się aż u 48 proc. osób starszych przyjętych na SOR. W miarę starzenia się słabnie mechanizm odczuwania pragnienia. Zmniejsza się też wydajność pracy nerek, co pociąga za sobą większą utratę wody niż u młodszych osób. Innymi przyczynami niedoboru wody i spadku stężenia elektrolitów mogą być na przykład infekcje wirusowe, którym towarzyszy gorączka lub biegunka.
Niezbędne elektrolity
Oprócz łatwo przyswajalnych cukrów napoje izotoniczne zawierają składniki mineralne: sód, potas, magnez i wapń. Noszą one nazwę elektrolitów, ponieważ przenoszą ładunki elektryczne. Dzięki temu wspomagają układ nerwowy i funkcje błon komórkowych. Biorą udział w przewodnictwie nerwowym oraz regulują skurcze i rozkurcze mięśni. Sód wraz z potasem odgrywają ważną rolę w utrzymaniu równowagi kwasowo-zasadowej i prawidłowego bilansu wodnego organizmu. Wapń i magnez są natomiast budulcem kości, a ponadto odpowiadają za proces krzepnięcia krwi.
Napoje izotoniczne a energetyzujące
Wiele osób traktuje „energy drinki” jako zamiennik izotoników. Nic bardziej mylnego! Wprawdzie dają one szybki zastrzyk energii, łagodzą uczucie zmęczenia i działają pobudzająco, jednak ich częste picie może mieć niepożądane konsekwencje dla zdrowia. Nie dość, że zawierają potężną dawkę kofeiny i cukru (nawet do 20 łyżeczek w 250-mililitrowej puszce napoju), to jeszcze odwadniają organizm.
Naturalna alternatywa
Przy wszystkich niezaprzeczalnych zaletach napoje izotoniczne mają również wady. Należą do nich stosunkowo wysoka cena oraz zawartość dodatków chemicznych, takich jak barwniki, substancje słodzące czy konserwanty. Istnieje jednak zdrowa, pochodząca z natury alternatywa dla sztucznych izotoników. Jest nią woda kokosowa, czyli napój pozyskiwany z młodych, jeszcze niedojrzałych owoców palmy.
Woda z kokosa – esencja czystości
Wodę kokosową cechuje krystaliczna czystość, ponieważ podczas pokonywania drogi od korzeni palmy do jej owoców woda jest wielokrotnie filtrowana. O sterylności tego płynu niech świadczy fakt, że podczas II wojny światowej na Pacyfiku rannym żołnierzom amerykańskim przetaczano wodę kokosową, gdy brakowało krwi odpowiedniej grupy, a po dziś dzień bywa ona stosowana w niektórych krajach Trzeciego Świata jako zamiennik płynu fizjologicznego.
Skład wody kokosowej jest zbliżony do ludzkiego osocza. Dzięki temu bardzo dobrze wchłania się ona do płynów ustrojowych i nawadnia organizm. Zawiera mało cukru, jest więc niskokaloryczna. Stanowi za to bogate źródło elektrolitów – zwłaszcza potasu – a także witaminy C i witamin z grupy B. W sklepach możemy nabyć wodę kokosową w postaci butelkowanej i puszkowanej, a od niedawna również w proszku.
Sprawdź, co pijesz
Napoje izotoniczne
Charakteryzują się stężeniem zbliżonym do stężenia płynów ustrojowych w organizmie. Skutecznie nawadniają, a równocześnie uzupełniają zapasy składników mineralnych i cukrów. Zalecane podczas długotrwałego wysiłku.
Napoje hipotoniczne (np. woda mineralna)
Mają stężenie niższe od płynów fizjologicznych. Wchłaniają się szybciej od izotoników. Błyskawicznie nawadniają organizm, ale nie uzupełniają niedoborów energii. Rozcieńczają płyny ustrojowe i gaszą pragnienie. Zalecane przy mało intensywnym wysiłku.
Napoje hipertoniczne (np. słodkie napoje gazowane)
Zawierają więcej składników stałych niż płyny ustrojowe, mają więc wyższe ciśnienie osmotyczne od nich. Dostarczają energii, ale ponieważ wolniej się wchłaniają, gorzej uzupełniają niedobór płynów. Zalecane po wysiłku dla odbudowy zapasów energetycznych organizmu.
Napoje energetyzujące
Najczęściej zawierają kofeinę, taurynę oraz duże dawki cukru. Działają pobudzająco i zwiększają wydolność psychofizyczną, ale nie uzupełniają ani niedoborów składników mineralnych, ani wody.
