Napad częstoskurczu serca charakteryzuje się nagłym przyspieszeniem akcji serca powyżej 100 uderzeń na minutę (u dorosłego człowieka). Wywołuje niekiedy ból zamostkowy, uczucie duszności, a czasem nawet doprowadza do utraty przytomności. Może być jednorazowym epizodem, a może powracać. Co robić? Ustalić przyczynę i skutecznie leczyć. Nieleczona choroba nie tylko utrudni funkcjonowanie, ale także może stać się groźna dla życia.
Częstoskurcz może wynikać ze zwiększającego się zapotrzebowania organizmu na tlen i inne składniki transportowane z krwią, na przykład wskutek wysiłku fizycznego, stresu czy ciąży, a także w stanach krążenia hiperkinetycznego (jest to stan, w którym – mimo niskiego ciśnienia tętniczego – objętość minutowa serca jest znaczna, na przykład w ostrym zakażeniu bakteryjnym). Rytm serca wzrasta także w gorączce, w przypadku krwotoku lub anemii. Może być również wynikiem choroby serca.
Normy
U człowieka dorosłego mówimy o częstoskurczu serca, gdy uderza ono częściej niż 100 razy na minutę (zazwyczaj między 160 a 220 razy). Inne normy odnoszą się do niemowląt i dzieci (u nich podstawowy rytm serca jest znacznie wyższy, niż u nastolatków i ludzi dorosłych).
W zależności od lokalizacji wyróżnia się częstoskurcz napadowy komorowy i nadkomorowy.
CZĘSTOSKURCZ NAPADOWY KOMOROWY
To nieprawidłowy rytm serca powstający wskutek zaburzenia „elektrycznych mechanizmów” w komorach serca. Jest zazwyczaj inicjowany uszkodzeniem mięśnia sercowego. Jest wiele przyczyn tego schorzenia. Najważniejsza z nich to choroba niedokrwienna serca. Do częstoskurczu napadowego komorowego przyczyniają się także choroby ogólnoustrojowe, zaburzenia hormonalne, metaboliczne i elektrolitowe. Może być on również powodowany działaniem ubocznym niektórych leków.
Chorobę rozpoznaje się w zapisie EKG. Gdy występuje rzadko i trwa krótko, konieczne jest wykonanie długotrwałego zapisu, na przykład Holtera EKG.
Objawy
Uczucie szybkiej, silnej, regularnej czynności serca, niepokój, osłabienie, zmęczenie, zawroty głowy, omdlenia, w niektórych przypadkach nawet zatrzymanie akcji serca.
Leczenie
Wskazane są dodatkowe badania w celu oceny stanu serca: ECHO serca, koronarografia i badania krwi.
Częstoskurcz napadowy komorowy może wystąpić jako pojedynczy epizod (jeśli był skutkiem przejściowego zaburzenia), może się także utrwalić.
CZĘSTOSKURCZ NAPADOWY NADKOMOROWY
Powstaje na skutek zaburzenia „elektrycznych mechanizmów” głównie w przedsionkach serca. Może występować wskutek chorób serca, nerwicy wegetatywnej, stosowania różnych używek, zaburzeń ze strony układu pokarmowego czy nadczynności tarczycy.
Objawy
Przyspieszone bicie serca, duszność lub ból nad mostkiem. Rzadziej niż w częstoskurczu komorowym dochodzi do wstrząsu lub niewydolności serca. Wskutek spadku ciśnienia tętniczego krwi mogą się pojawić osłabienia lub omdlenia. Chory jest wtedy blady, spocony i zimny. Podczas napadu tętno jest słabo wyczuwalne.
Napad trwa od kilku do kilkudziesięciu godzin, a nawet kilku dni. Ustępuje samoistnie. Najbardziej dokuczliwe są częste nawroty ataków, które raczej nie prowadzą do wstrząsu czy niewydolności serca.
Leczenie
Unikanie czynników patogennych (na przykład zaprzestaniu palenia tytoniu) oraz profilaktyczna farmakoterapia. Czasami stosuje się także masaż zatoki szyjnej, zabieg Valsalvy (skurcz przepony przy zamkniętej głośni – czynność analogiczna jak przy parciu na stolec) lub ucisk gałek ocznych.