Kaszel - rodzaje i przyczyny

Do czynników wyzwalających natychmiastowy odruch kaszlu należą ciała obce w układzie oddechowym np. dym, pył, okruchy, a także dostające się do gardła kwasy żołądkowe (zgaga). Co się wówczas dzieje? Podrażnione receptory nerwowe przesyłają sygnały do mózgu. W odpowiedzi powstaje reakcja umożliwiająca usunięcie czynnika drażniącego. Następuje nagły skurcz mięśni wydechowych oskrzeli przy jednoczesnym wyrzucaniu z płuc i dróg oddechowych powietrza. Przy okazji nasze płuca zostają oczyszczone i to w bardzo szybkim tempie (z prędkością jazdy samochodu wyścigowego!). Towarzyszy temu dźwięk, który nazywamy właśnie kaszlem.

W chorobie i paleniu

Kaszel choć bywa nieprzyjemny i męczący, jest zarazem sojusznikiem naszego zdrowia. Dlatego, że zazwyczaj występuje wtedy, gdy pojawia się jakieś zagrożenie dla organizmu. Najczęściej kaszel jest bowiem objawem choroby. Mamy z nim do czynienia np. w przypadku zapalenia: górnych dróg oddechowych, krtani, tchawicy, oskrzeli czy rozedmy płuc, ogólnie znanej jako POChP (przewlekła obturacyjna choroba płuc). Jest też reakcją obronną organizmu np. na zakrztuszenie się. Obecnie coraz częściej mamy do czynienia z kaszlem spowodowanym alergią. Dolegliwość bardzo często pojawia się także u palaczy.

Pamiętajmy, że długotrwałego kaszlu nie wolno ignorować, gdyż bywa sygnałem różnych poważnych schorzeń, pozornie z nim nie związanych. Może towarzyszyć chorobom układu krążenia, np. wadom serca. Pojawia się czasem przy kłopotach z układem pokarmowym, choćby przy refleksie żołądkowym. Może mieć też podłoże nerwicowe, wynikać z nadreaktywności oskrzeli.
Dlatego ważne jest, aby w porę skonsultować się z lekarzem, który zleci odpowiednie leczenie, a w razie potrzeby – skieruje na dodatkowe badania.

Rodzaje kaszlu

Kaszel może być dobrowolną, niewymuszoną czynnością lub niekontrolowanym, mimowolnym odruchem. Ze względu na mechanizm występowania kaszel można podzielić na:

• napadowy (kilkanaście gwałtownych i krótkich kaszlnięć następuje po sobie, a atak trwa ok. minuty). Może być spowodowany np. zapaleniem oskrzeli.
• suchy (bez odkrztuszania) bywa przy zapaleniu górnych dróg oddechowych.
• chrypka i kaszel szczekający (często towarzyszą mu duszności i niepokój). Może być oznaką zapalenia krtani.
• wilgotny (połączony z odkrztuszaniem flegmy). Często występuje w przypadku zapalenia tchawicy i oskrzeli.
• przewlekły (trwający kilka tygodni, a nawet kilka miesięcy lub lat. Pojedyncze kaszlnięcia występują co kilkadziesiąt minut lub kilka godzin i są połączone zazwyczaj z odkrztuszaniem flegmy). Towarzyszy np. palaczom.
• alergiczny. Jest jednym z wielu objawów alergii. Najczęściej występuje wiosną i latem, w porze kwitnienia różnych roślin, łącznie z katarem i łzawieniem oczu.

Także u zwierząt

Kaszel to częsty powód wizyt w lecznicach dla zwierząt. Jego podłożem są m.in. choroby wirusowe (nosówka, katar koci), infekcje bakteryjne i grzybicze, a także ciała obce (np. kęsy pokarmu, które wpadły do oskrzeli), zapadnięcie tchawicy u yorków, zarobaczenie czy astma kotów.

E.O.