Błona śluzowa dróg oddechowych stanowi ważną barierę obronną organizmu. Zatrzymuje i „pozbywa się” intruzów (stąd m.in. kichanie i kaszel). Kaszel powstaje na skutek gwałtownego wydalenia powietrza z dróg oddechowych w celu oczyszczenia ich z zalegających substancji drażniących. Odruch ten jest często wywoływany przez nadmierne ilości wydzieliny zalegającej w drogach oddechowych, ale przenikającej do płuc. Napad kaszlu może być również spowodowany przez pokarmy lub płyny, które dostały się do tchawicy. Regularnie występujący przerywany kaszel bywa też niekiedy objawem tiku nerwowego lub po prostu nieświadomą manifestacją znudzenia.
Może mieć różnorodne przyczyny
Kaszel jest jednym z objawów towarzyszących przeziębieniom i stanom zapalnym dróg oddechowych (oskrzela, krtań). Charakteryzuje się atakiem trwającym bez przerwy 30–60 s. Napadowi towarzyszy zanoszenie się, łapanie powietrza, łzawienie, czerwienienie twarzy, która staje się nabrzmiała. Najważniejsze, żeby wcześnie zacząć go leczyć lub chociażby złagodzić jego przebieg, nie dopuszczając do zaostrzenia się choroby.
W pierwszej fazie przeziębienia dochodzi do podrażnienia gardła, przy czym śluz nie jest odkrztuszany. Po kilku dniach wraz z kaszlem zostaje odkrztuszana wydzielina. Kaszlowi w przebiegu przeziębienia mogą towarzyszyć również inne objawy, takie jak: gorączka, ból głowy i mięśni, katar lub chrypka.
Poważna infekcja
Gdy nie wyleczymy stanu zapalnego w obrębie zatok, wówczas może dojść do zapalenia oskrzeli. Zainfekowana wydzielina spływa bowiem z zatok do gardła i może wywołać reakcję zapalną w tchawicy i oskrzelach. Do zapalenia oskrzeli może także dojść z powodu zanieczyszczenia powietrza, np. dymem papierosowym. Błona śluzowa ulega obrzękowi i produkuje gęsty śluz pokrywający ściany oskrzeli, który wyzwala fizjologiczny odruch obronny organizmu. Kaszel oczyszcza zakażone lub zanieczyszczone drogi oddechowe.
Inne przyczyny kaszlu
Kaszel może być objawem alergii, astmy, mukowiscydozy, rozedmy, raka płuc, zawodowych chorób płuc. Pojawia się też w zapaleniu gardła, zapaleniu płuc, opłucnej i gruźlicy.
Jest też wynikiem podrażnienia dróg oddechowych przez dym papierosowy, zimne powietrze lub drażniące gazy.
Powoduje go również ciało obce w drogach oddechowych, np. zakrztuszenie się.
Jak sobie radzić z kaszlem
Leczenie kaszlu zawsze zależy od przyczyny, która go wywołuje. Kaszel towarzyszący przeziębieniu lub grypie możemy opanować za pomocą samoleczenia. Jeżeli kaszel jest dokuczliwy w nocy, można przed położeniem się spać zażyć leki z kodeiną.
Odruch obronny jakim jest kaszel czasami obraca się przeciw choremu. Gdy często kaszlemy, oskrzela ulegają podrażnieniu, co potęguje odruch kasłania – i tak rozpoczyna się błędne koło.
Kasłanie ma sens, gdy jest co wykrztuszać. Mokry kaszel usuwa odrywający się śluz, a także bakterie, które znajdują w nim luksusową siedzibę. Jednak suchy kaszel bardziej szkodzi niż pomaga. Chory się męczy, ma coraz bardziej zdarte gardło, a kaszel niczego nie oczyszcza.
Warto pamiętać, iż hamujemy tylko suchy, drażniący kaszel. Przy wilgotnym kaszlu należy dużo pić. Ulgę przyniesie także nawilżanie powietrza. Można również stosować tymianek jako dodatek do kąpieli, ponieważ wdychane olejki eteryczne hamują odruch kaszlu.
Jaki syrop wybrać
Jeżeli kaszel towarzyszy przeziębieniu trzeba zażywać większe ilości witamin, zwłaszcza witaminy C, aspirynę oraz syrop, w zależności od rodzaju drobnoustrojów atakujących organizm. Jeżeli infekcja objęła drogi oddechowe i chodzi o to, aby organizm zwiększył ilość śluzu lub by stał się on rzadszy, warto przyjmować syropy i tabletki do ssania ułatwiające odkrztuszanie.
Na suchy kaszel, któremu nie towarzyszy odkrztuszanie, trzeba poprosić farmaceutę o lekarstwo mające za zadanie zmusić organizm do produkowania wydzieliny i do usunięcia tą drogą bakterii, jak również do wyciszenia odruchu kasłania.
Kiedy suchy kaszel spowodowany jest alergią czy stanem astmatycznym wówczas niezbędne są leki rozszerzające oskrzela, jednak tych medykamentów nie kupimy bez recepty.
Przy długotrwałym i uporczywym kaszlu należy zastosować syropy złożone, np. prawoślazowy, z babki lancetowatej, tymiankowy lub sosnowy, które jednocześnie wstrzymują uporczywe kasłanie oraz rozrzedzają śluz.
Wanda Rocławska
* * *
Gdy kaszel, który nam dokucza jest:
- suchy:
Mieszanka miodowo-cebulowa ma zaszczytne miejsce w leczeniu kaszlu. Aby ją przygotować, trzeba do drobno pokrojonej cebuli dodać miodu, pozostawić na noc w głębokiej miseczce, a rano odcedzić.Pić po łyżce syropu 4 razy dziennie.
Można również łyżeczkę siemienia lnianego zalać szklanką wody i gotować 5 minut. Napój odcedzony lub z ziarenkami pijmy przed snem, a także rano na czczo. - mokry:
Upiec w piekarniku nieobraną cebulę, po czym rozetrzeć ją na miazgę z łyżeczką miodu i rozmieszać ze szklanką gorącego mleka.
Tak przygotowaną miksturę pijemy przed snem.
Można także utrzeć na tarce obrane buraki, wycisnąć z nich sok, lekko posolić i podgrzać. Taką miksturkę popijać kilka razy dziennie, aż kaszel ustąpi.
Najlepszym i jedynym sposobem leczenia kaszlu przez osobę palącą papierosy jest zrezygnowanie z nałogu.