Jedlina-Zdrój

Do prawdziwego rozkwitu Jedliny jako kurortu doprowadziła Charlotta von Seher-Thoss. Z jej inicjatywy w I połowie XVIII w. przy Placu Zdrojowym wzniesiono niewielki barokowy dwór pełniący funkcję pensjonatu, dom rozrywki (tzw. Grosse Haus) oraz pawilon do gry w bilard i traktiernię. Od jej imienia również nazwano źródło lecznicze, a następnie utworzoną przy źródle kolonię – Charlottenbrunn.

W 1823 r. Dom Zdrojowy nabył geolog i aptekarz Carl Beinert, którego działalność zapoczątkowała ponowny rozkwit kurortu. Doktor Beinert odkrył nowe źródło, któremu nadano nazwę Elisenquelle. Oprócz źródła Charlotty i Elisy eksploatowano jeszcze dwa inne, zwane Woyrschquelle i Tirquelle. Dwóch ostatnich używano wyłącznie do kąpieli leczniczych.

W Jedlinie stosowano na szeroką skalę kurację z mleka koziego, wprowadzoną przez specjalistę w tej dziedzinie – Mansera z Appenzell w Szwajcarii. Niektórzy goście pili także ośle mleko. W trakcie tej kuracji przebywano najczęściej na ocienionym kasztanami Placu Zdrojowym. Czas kuracji umilały koncerty kapeli muzykującej w specjalnym pawilonie, położonym przy promenadzie.

Dzisiejszą Jedlinę najlepiej zwiedzać pieszo wzdłuż uzdrowiskowego szlaku turystyczno-rekreacyjnego. Swój początek ma on przy Placu Zdrojowym za Domem Zdrojowym z XVIII w. i nowo otwartym pawilonem Pijalni Charlotta. Ten tzw. grzybek usytuowany na środku Placu Zdrojowego stał się symbolem uzdrowiska. Trasa szlaku prowadzi przez unikatowe pomniki przyrody, zabytkowe budynki, źródło wód leczniczych i obeliski. Całość trasy liczy 6,5 km i ma 12 tzw. przystanków. Warto zwrócić uwagę na zabytkowy kościół ewangelicki otoczony cmentarzem zbudowany w latach 1861–1863 jako bazylika w stylu architektury berlińskiej. Inne ciekawe zabytkowe obiekty to: dworzec kolejowy, budynek poczty, pałac z 1615 r., remiza strażacka z dzwonnicą i wozownią z 1910 r. oraz liczne XIX-wieczne domy i wille.

Profil leczniczy uzdrowiska:

• choroby narządów ruchu (pourazowe, reumatyczne, zwyrodnieniowe i osteoporoza),

• choroby układu oddechowego (w tym m.in. astma, pylico-krzemica),

• choroby układu moczowego,

• choroby układu sercowo-naczyniowego,

• choroby układu trawiennego,

• choroby układu przemiany materii,

• cukrzyca,

• nerwice i zaburzenia psychosomatyczne.

Uzdrowisko prowadzi profil leczniczy dla dzieci w zakresie schorzeń układu oddechowego, układu przemiany materii i wad postawy.

Zabiegi sanatoryjne:

• HYDROTERAPEUTYCZNE (kąpiel mineralna, perełkowa, solankowa, aromatyczna i 4-komorowa, natrysk szkocki, masaż wirowy),

• ELEKTROLECZNICZE (interdyn, intervac, diadynamik, galwanizacja, jonoforeza, terapuls, stymulacja i sanotherm),

• ŚWIATŁOLECZNICZE (bioptron, solux, hydrosun, lampa kwarcowa, Bio-V i laser),

• MAGNETOTERAPIA (magnetotron),

• FONOTERAPIA (ultradźwięki),

• INHALACJE i KRIOTERAPIA,

• KINEZYTERAPIA (gimnastyka indywidualna, zbiorowa i w basenie),

• MECHANOTERAPIA (masaż suchy klasyczny i segmentarny, terapia manualna, aquavibron),

• KRENOTERAPIA (kuracja pitna).

Opis najbardziej interesujących zabiegów:

Inhalacje to metoda lecznicza polegająca na wprowadzeniu leku do układu oddechowego z użyciem aerozolu, powstającego po rozproszeniu cieczy w środowisku gazowym (powietrzu). W Jedlinie szczególne miejsce zajmują inhalacje z wykorzystaniem wód leczniczych. Efekty terapeutyczne zostały potwierdzone licznymi pracami klinicznymi, prowadzonymi przez współpracującą z uzdrowiskiem Klinikę Otolaryngologii Akademii Medycznej we Wrocławiu. Inhalacje mogą być wykonywane również z wykorzystaniem olejku sosnowego i roztworu soli jodobromowej. Zabiegi wykonywane są przy pomocy inhalatorów ultradźwiękowych i dyszowych. Uzdrowisko szczyci się, że jako jedyne w Polsce posiada komorę pneumatyczną (ciśnieniową), pomocną w leczeniu astmy oskrzelowej.

Naturalne zasoby lecznicze

Głównym bogactwem naturalnym uzdrowiska są lecznicze wody, stanowiące słabo mineralizowane szczawy wodorowęglanowo-wapniowo-magnezowe z fluorkami i radonem.

W okolicy:

Jedlinka (2 km). Obecny budynek pałacowy powstał z inicjatywy Carla Kristera, znanego śląskiego przemysłowca i właściciela fabryki w Wałbrzychu. Elewację budynku utrzymano w stylu neoklasycyzmu szkoły berlińskiej z elementami włoskiego renesansu. Fasadę od frontu i ogrodu uzupełniono o portyki doryckie. Wnętrza z elementami neoklasycyzmu, neorenesansu i neobaroku. Przed wejściem fontanna w kształcie trefla. W pałacu wystawy: minerałów, historii pałacu i historii organizacji TODT (która w okresie II wojny światowej prowadziła w rejonie Gór Sowich budowę podziemnego miasta).W pałacu zgromadzono jeden z największych zbiorów Almanachów Gotajskich (informacje heraldyczne dla całej szlachty ziem śląskich).

Podziemne Sztolnie Gór Sowich. Unikatowe w skali Europy niezwykłe podziemne budowle zlokalizowane wewnątrz Gór Sowich. Do zwiedzania udostępniono kompleksy: Rzeczka w gminie Walim, Osówka w gminie Głuszyca i Włodarz w Walimiu-Jaworniku. Wszystkie one powstały w latach 1943–1945 w ramach tajnego programu Wehrmachtu, znanego pod nazwą Riese.

Mirosław Osip-Pokrywka