Bardzo lubią ją dzieci, zwłaszcza dziewczynki, które jesienią robią sobie z niej piękne korale. Zdobycie potrzebnych do tego owoców nie jest trudne, w Polsce bowiem jarzębina występuje dość powszechnie na całym obszarze. Ale to nie tylko roślina ozdobna. Ze względu na swoje cenne właściwości znalazła wiele zastosowań w różnych dziedzinach.
Jarząb pospolity (Sorbus aucuparia), czyli powszechnie znana jarzębina, to drzewo często spotykane w lasach, na polanach, łąkach i w parkach. Osiąga nawet 15 m wysokości. Można podziwiać zarówno jego ciekawe ulistnienie, jak i białe lub kremowe kwiaty zebrane w gęste baldachogrona. Kwitnie w maju, a owocuje od sierpnia do października. Owoce o długości 7–9 mm są jabłkowatego kształtu, mięsiste, w smaku gorzkawe, a w środku mają wiele drobnych nasion. Kiedy zaczynają dojrzewać, nabierają przepięknych barw – od pomarańczowej po czerwoną. Cieszą oko w alejkach parkowych i dekorują nie tylko stoły.
Surowiec leczniczy
Surowcem leczniczym są kwiaty i owoce. Kwiaty zbiera się w kwietniu, suszy (w taki sposób, by zachowały biały kolor) i oddziela się od nich szypułki. Owoce natomiast zbiera się jesienią, w okresie pełnej dojrzałości, jeszcze przed przymrozkami, a następnie suszy i także usuwa szypułki.
Skład i działanie
Owoce jarzębiny są bogate w kwasy organiczne, przede wszystkim kwas askorbinowy, czyli popularną witaminę C. Zawierają również karotenoidy, antocyjany, pektyny, garbniki, sole mineralne (potas, sód, magnez, miedź), cukry oraz prowitaminę A, a także witaminy B, E, K i PP. W postaci surowej są niejadalne ze względu na znajdujące się w ich składzie substancje gorzkie, a także trujące (kwas parasorbinowy), które mogą nam poważnie zaszkodzić. Na szczęście łatwo zneutralizować ich działanie poprzez zamrożenie lub blanszowanie owoców. Istnieją także specjalne hodowlane odmiany jadalnej jarzębiny.
Właściwości lecznicze nie sprowadzają się wyłącznie do wpływania na odporność i przeciwdziałanie przeziębieniu. Owoce jarzębiny mają dobroczynny wpływ na układ moczowy (są moczopędne przy zmniejszonym wydalaniu moczu w chorobach nerek) i układ pokarmowy. Działają przeciwbiegunkowo, przeciwzapalnie, ściągająco i przeciwmiażdżycowo.
Inne zastosowania
Gdy owoce w pełni dojrzeją, warto zebrać ich sporo, bo z pewnością posłużą jako naturalny lek przeciw przeziębieniu. Można z nich przygotować herbatki ziołowe (w mieszankach z innymi roślinnymi składnikami), nalewki, syropy, a także przetwory (ze wspomnianej już odmiany jadalnej).
Jarzębina stanowi także naturalny pokarm dla wielu gatunków ptaków i innych leśnych zwierząt, na przykład dla gila, drozda czy sarny i borsuka.
Drewno z tej rośliny bywa wykorzystywane w stolarstwie i do produkcji instrumentów muzycznych.