Czy jad skorpiona może stanowić alternatywę dla morfiny? Naukowcy z Tel Awiwu twierdzą, że tak.
Prof. Michael Gurevitz prowadzi badania nad sposobami otrzymania nowoczesnego leku przeciwbólowego opartego na naturalnych składnikach jadu skorpiona. Dzięki milionom lat ewolucji część z nich wykazuje wysoką efektywność i specyficzność działania na określone części ciała bez efektów ubocznych.
Toksyny peptydowe, które znajdują się w jadzie skorpionów, wchodzą w reakcję z kanałami sodowymi w układzie nerwowym i mięśniowym. Niektóre z tych kanałów odgrywają ważną rolę w przekazywaniu bodźców bólowych. „W organizmie ssaków znajduje się 9 różnych kanałów sodowych, ale tylko niektóre przekazują do mózgu bodźce bólu. Staramy się odkryć, w jaki sposób toksyny zawarte w jadzie reagują z kanałami sodowymi na poziomie molekularnym, a zwłaszcza w jaki sposób rozróżniają podtypy kanałów” – mówi profesor Gurevitz.
„Jeżeli uda się poznać mechanizm działania toksyn, będziemy w stanie modyfikować je w taki sposób, że staną się silniejsze i bardziej specyficzne względem określonych kanałów sodowych odpowiedzialnych za przekazywanie bodźców bólu. Te informacje pozwolą na stworzenie chemicznych substancji pochodnych odtwarzających toksyny zawarte w jadzie, co doprowadzi do powstania nowoczesnego leku oddziałującego bardziej specyficznie i nie posiadającego efektów ubocznych”
Pradawny chiński sekret?
Prace profesora Gurevitza koncentrują się na izraelskim skorpionie żółtym, którego jad należy do najsilniejszych na świecie. Składa się z ponad 300 peptydów, aczkolwiek tylko niewielka ich część została zbadana. Jad posiada bogaty arsenał aktywnych składników, takich jak zróżnicowane toksyny. W cyklu ewolucji niektóre z toksyn wykształciły zdolność bezpośredniego wpływu na podtypy kanałów sodowych u ssaków, podczas gdy inne wyspecjalizowały się w rozpoznawaniu i atakowaniu kanałów sodowych bezkręgowców (np. owadów). To zróżnicowanie specyficzności udowadnia, że dzięki inżynierii genetycznej można dowolnie manipulować toksynami.
Chociaż użycie jadu skorpiona jako leku przeciw niektórym schorzeniom ciała wydaje się być nieco wbrew zdrowemu rozsądkowi, Chińczycy od kilkuset lat doceniają jego skuteczność. Chińscy medycy, którzy stanowią najliczniejszą grupę korzystającą z tzw. medycyny alternatywnej, wykorzystują jad skorpiona jako skuteczny środek uśmierzający ból.
Zespół profesora Gurevitza zamierza zbadać sposób działania toksyn, aby dowiedzieć się, jak można wykorzystać je do produkcji silnego środka przeciwbólowego.
Koniec z uzależnieniem od morfiny
Ból jest ważną fizjologiczną reakcją organizmu na zagrożenie, urazy fizyczne i procesy chorobowe, ale gdy utrudnia życie pacjenta, lekarze muszą go zniwelować czymś silniejszym od aspiryny. Bardzo skuteczne są środki oparte na pochodnych opiatów, lecz z powodu ryzyka uzależnienia wiążącego się z ich przyjmowaniem lekarzom zależy na znalezieniu innych rozwiązań.
Jak mówi profesor Gurevitz, leki nowego typu będzie można stosować w razie poważnych oparzeń i ran, a także na polu walki i w przypadkach klęsk żywiołowych. Ponieważ będą wykorzystywały toksyny z jadu skorpiona, szybko uśmierzą ból, a następnie zostaną wydalone z ludzkiego organizmu bez skutków ubocznych i ryzyka uzależnień, jakie niesie ze sobą stosowanie np. morfiny.
Źródło: www.eurekalert.org