Guzki Heberdena to, obok guzków Boucharda, najczęściej występujące zmiany zwyrodnieniowe na stawach palców u rąk. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że skłonność do ich powstawania jest dziedziczna. Często towarzyszą one reumatoidalnemu zapaleniu stawów.
Guzki Heberdena swą nazwę zawdzięczają brytyjskiemu lekarzowi Williamowi Heberdenowi, który jako pierwszy je opisał.
W postaci rozwiniętej stanowią one twarde uwypuklenie na grzbietowo-bocznych powierzchniach palców u rąk (od drugiego do piątego palca), w sąsiedztwie dalszych stawów międzypaliczkowych, czyli bliżej paznokci (w przeciwieństwie do guzków Boucharda, które występują w sąsiedztwie bliższych stawów międzypaliczkowych).
Lokalizują się one głównie w prawej ręce, jednakże ostrzejszy przebieg odnotowuje się po przeciwnej stronie. Najczęściej zmiany dotyczą palca wskazującego, rzadziej serdecznego. Są mało bolesne przy ucisku, ale ograniczają nieco ruchy w stawach.
U kogo?
Guzki te pojawiają się u osób w każdym wieku, nierzadko są widoczne nawet u 20–30-latków, zwłaszcza piszących dużo na klawiaturze komputera. Statystycznie ten rodzaj guzków częściej występuje u kobiet.
Przyczyna
Guzki Heberdena są tworami kostnymi lub chrzęstnymi, pojawiającymi się na skutek zaburzenia równowagi pomiędzy tworzeniem a degradacją chrząstki stawowej i warstwy podchrzęstnej kości.
Jest prawdopodobne, że do ich powstania przyczynia się powtarzające się napinanie przyczepów ścięgien głębokich zginaczy palców podczas pisania na klawiaturze komputera lub na przykład wykonywania prac domowych. Często towarzyszą reumatoidalnemu zapaleniu stawów.
Diagnostyka
Diagnostyka opiera się na przeprowadzeniu dokładnego wywiadu oraz sprawdzeniu, czy widoczne zmiany spełniają określone wymogi klasyfikacyjne, dotyczące między innymi liczby zniekształceń i ich umiejscowienia w obrębie dłoni, a także objawów towarzyszących. Diagnozę stawia lekarz reumatolog.
Leczenie
Guzki Heberdena nie wymagają leczenia. Jeśli doszło już do ujawnienia się choroby, utrzymuje się ona – przy różnym nasileniu objawów – przez całe życie. Pomoc polega głównie na zmniejszeniu lub całkowitemu zniesieniu dolegliwości bólowych oraz uczucia sztywności w obrębie stawów palców dłoni. W przypadku dużej bolesności skutecznie działa miejscowe wstrzyknięcie kortykosteroidu. W stanach zaostrzeń choroby zalecany jest odpoczynek polegający na odciążeniu palców. Skuteczna jest także fizjoterapia.