Gruźlica (dawniej suchoty) jest chorobą infekcyjną wywoływaną przez bakterie zwane prątkami gruźlicy (Mycobacterium tuberculosis). Rozmnażają się one wolno, lecz są odporne na czynniki zewnętrzne. Ocenia się, że około 30 procent ludzi na świecie jest zakażonych tą bakterią.
Osoby zarażone mogą latami nosić w sobie prątki gruźlicy, a zachorować dopiero wówczas, gdy spadnie odporność ich organizmu.
Umiejscowienie
Choroba w 90 proc. atakuje układ oddechowy (gruźlica płucna), rzadziej – ośrodkowy układ nerwowy, układ limfatyczny, naczynia krwionośne, układ kostno-stawowy, moczowo-płciowy oraz skórę (jako ogniska wtórne).
Zarażenie
Najłatwiej zarazić się drogą kropelkową. Chory, kichając lub kaszląc, uwalnia prątki gruźlicy, które unosząc się w powietrzu, stanowią potencjalne zagrożenie dla innych. Szacuje się, iż jeden prątkujący, niepoddany terapii człowiek, w ciągu roku może zarazić nawet 15 osób.
Zachorowaniu sprzyja:
- obniżona odporność
- choroby, takie jak cukrzyca, pylica, nowotwory, niewydolność serca
- niedożywienie
Niekiedy do zakażenia gruźlicą dochodzi drogą pokarmową, na przykład poprzez spożycie niegotowanego, niepasteryzowanego mleka zawierającego prątki.
Objawy
Choroba ma charakter postępujący. Trwa od kilku tygodni do kilku miesięcy. Pierwszą jej oznaką jest kaszel – przewlekły, uporczywy i suchy, czasami z domieszką krwi. Poza tym występują bóle w klatce piersiowej, bezdech, wychudnięcie, zmęczenie, gorączka, nocne poty i utrata apetytu. Objawy gruźlicy mogą zależeć od tego, jaki narząd został zaatakowany. U około 20 proc. chorych nie występuje żaden objaw kliniczny. Gruźlicę wykrywa się w czasie prześwietlenia płuc.
Przebieg i leczenie
Istnieje ustawowy nakaz leczenia chorych na gruźlicę. Kiedyś była to choroba śmiertelna. Postęp w diagnostyce i skuteczne metody leczenia spowodowały, że gruźlica jest dziś w pełni wyleczalna – pod warunkiem, że zostanie wcześnie wykryta.
Terapia trwa około pół roku. Polega na podawaniu kilku rodzajów leków przeciwbakteryjnych.
Powikłania
Choroba może się przekształcić w gruźlicę lekooporną. Może również wystąpić krwioplucie, płyn w jamie opłucnowej i nowotwór jamy pogruźliczej.
Zapobieganie
Unikanie osób zarażonych oraz szczepienie przeciwko gruźlicy. Nie daje ono jednak 100 proc. pewności, zwłaszcza u osób z obniżoną odpornością, zarażonych dużą ilością prątków.
Statystyki
Na gruźlicę częściej zapadają mężczyźni niż kobiety oraz ludzie starsi (po 65 roku życia) niż młodsi. Około 1 procent wszystkich chorych to dzieci.