Gruźlica, czyli tuberkuloza, nazywana jest też suchotami. Jest jedną z najdłużej znanych człowiekowi chorób. Najbardziej charakterystyczny jej objaw to trwający ponad trzy tygodnie kaszel – początkowo suchy, potem z odkrztuszaniem plwociny. Kaszel z czasem się nasila. W ostrym stadium gruźlicy chory pluje krwią.
Osoba zakażona czuje się osłabiona, ciągle zmęczona, bez powodu senna. Poci się w nocy, ma lekko podwyższoną temperaturę, która po kilku tygodniach lub miesiącach znacznie rośnie.
Bywa że choroba rozwija się bez dolegliwości i jest wykrywana przypadkowo, np. podczas badań okresowych.
Kto choruje?
Co trzeci mieszkaniec Ziemi miał kontakt z prątkami gruźlicy, od nazwiska ich odkrywcy, Roberta Kocha, zwanymi też prątkami Kocha, czyli drobnoustrojami Mycobacterium tuberculosis. Zakażenie nie jest jednoznaczne z zachorowaniem – tylko 10 proc. osób zakażonych zachoruje na gruźlicę.
Choroba przenosi się bardzo łatwo drogą kropelkową. Każdy kaszlący może zarazić nawet kilkanaście osób.
Ryzyko zachorowania na gruźlicę wzrasta z wiekiem. Najczęściej zarażają się osoby starsze.
Na gruźlicę szczególnie narażone są osoby źle odżywione, prowadzące niehigieniczny tryb życia i przeżywające silny stres psychiczny, także pacjenci z przebytą w przeszłości i zaleczoną gruźlicą. Kontakt z prątkami jest bardziej ryzykowny dla osób nadużywających alkoholu, palących, chorych na cukrzycę, nowotwory i AIDS. Ryzyko zakażenia zwiększają również urządzenia klimatyzacyjne, ponieważ powietrze z prątkami krąży w zamkniętym obiegu. Mężczyźni chorują dwa razy częściej niż kobiety.
Przede wszystkim płuca
Gruźlica atakuje różne narządy człowieka: na pierwszym miejscu (90 proc. wszystkich zachorowań) znajduje się gruźlica płuc, na drugim układu moczowo-płciowego, a na trzecim kości i stawów.
Diagnoza
Gruźlicy nie można rozpoznać na podstawie symptomów klinicznych. Podobnie diagnostyka radiologiczna (RTG klatki piersiowej) gruźlicy płuc nie może stanowić definitywnego rozpoznania. W przypadku podejrzenia gruźlicy wykonuje się przede wszystkim badanie bakteriologiczne plwociny, które obejmuje rozmaz i posiew.
Leczenie
Prątkujący chory w okresie 3–4 tygodni od chwili rozpoczęcia leczenia wymaga izolacji. Po kilku tygodniach leczenia antybiotykami większość chorych na gruźlicę już nie zakaża innych osób.
Leczenie trwa co najmniej 6 miesięcy, często jednak rok lub dłużej, w przypadku gruźlicy wielolekoopornej stosowanie szczególnych leków przeciwprątkowych trwa nawet do 2 lat.
Profilaktyką, diagnostyką i leczeniem chorób układu oddechowego, także gruźlicy, zajmuje się lekarz pneumonolog.
Leczenie gruźlicy jest bezpłatne dla wszystkich chorych, również tych nieubezpieczonych.
JOS
* * *
W Polsce od 1955 r. są dokonywane obowiązkowe szczepienia BCG. Szczepione są wszystkie noworodki oraz ponownie dzieci bez wyraźnej blizny poszczepiennej i z ujemnym odczynem tuberkulinowym w 2., 6., 12. roku życia.