Gościec przewlekle postępujący (przewlekły), to inna nazwa reumatoidalnego zapalenia stawów. To choroba autoimmunologiczna, atakująca stawy (błonę maziową, tkanki mezenchymalne). Powoduje bóle stawów, zgrubienia (guzki), ograniczenie ruchliwości, następnie niszczenie stawów, a nawet zanik mięśni. Najczęściej atakuje osoby 30-, 40-letnie, lecz także i starsze, przede wszystkim kobiety, które chorują czterokrotnie częściej niż mężczyźni. Mężczyźni z kolei bardziej od kobiet narażeni są na zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa.
Trwa przez całe życie
Reumatoidalne zapalenie stawów (rzs) dotyczy 1–2 proc. populacji.
Czasem wybucha ono nagle, czasem rozwija się długo, podstępnie, bez charakterystycznych objawów, by w końcu ujawnić się burzliwie w zaawansowanym już stadium. Choroba należy do przewlekłych i nieuleczalnych. Pacjent zmaga się z nią przez resztę życia. Reumatoidalne zapalenie stawów miewa okresy zaostrzeń objawów i ich wycofania się, przy czym czas ten kształtuje się różnie u poszczególnych pacjentów.
Deformuje stawy
Istotą choroby jest przewlekły proces zapalny błony maziowej wypełniającej wewnętrzną część stawu. Prowadzi to do zniszczenia chrząstki i powierzchni stawowych kości, uszkodzenia więzadeł, destrukcji stawów i tkanek stawowych, a w stadiach bardziej zaawansowanych do zniekształceń, a także deformacji, przykurczów i wysięków. Zaatakowane bywają palce rąk i stóp, łokcie, kolana, biodra. Rozwój choroby, ograniczającej możliwość ruchu, prowadzi do inwalidztwa.
Diagnoza
Trudność w leczeniu rzs polega zarówno na kłopotach diagnostycznych, jak i na nieznanej etiologii choroby.
Pierwsze objawy mogą być na tyle nieswoiste, że w ogóle nie zaniepokoją pacjenta, który przypisze je na przykład zmęczeniu czy przeziębieniu, albo w ogóle ich nie zauważy. Czasem rozwój choroby ma charakter utajony, bezobjawowy, czasem symptomy są nietypowe. Dopiero po paru miesiącach występuje obrzęk, ból, poranna sztywność małych stawów dłoni – nadgarstków i palców, a potem stóp z zauważalną symetrią tych zmian.
Reumatoidalnemu zapaleniu stawów towarzyszy mnóstwo niewiadomych, a źródło choroby pozostaje tajemnicą.
Gościec jest chorobą układu immunologicznego, czyli odpornościowego, który z jakichś powodów przełamuje tolerancję wobec własnych, do tej pory tolerowanych antygenów, i atakuje je. W zapalnie zmienionych stawach powstają przeciwciała skierowane przeciwko innym, własnym przeciwciałom. Rezultatem długiego łańcucha reakcji autoimmunologicznych jest wysięk w stawie i sukcesywne niszczenie chrząstki stawowej.
Badania
Przy rozpoznaniu choroby pomocne są dodatkowe analizy i badania – przede wszystkim OB (tzw. opad) krwi, odczyn Waalera-Rosego, a także elektrofereza, potwierdzająca rozwój procesu zapalnego. Kiedy jest on już bardziej zaawansowany, to zdjęcia rentgenowskie poszczególnych stawów dobrze obrazują zachodzące w nich destrukcyjne zmiany.
Walka z chorobą jest trudna. Medycyna na ogół jednak skutecznie łagodzi przykre objawy i modyfikuje rozwój schorzenia, dysponując m.in. całą gamą niesterydowych leków przeciwzapalnych, działających jednocześnie przeciwwysiękowo i przeciwbólowo. W profilaktyce dobrze sprawdzają się preparaty zawierające m.in. kolagen. Powodzenie terapii w dużej mierze zależy od samych chorych, od ich wytrwałości, od nastawienia do zabiegów, rehabilitacji i farmakoterapii.