Gdy męczy ból kolana

Kolano jest największym i najbardziej delikatnym stawem o dość skomplikowanej budowie. Jest on zaliczany do grupy stawów jednoosiowych złożonych. Łączą się w nim trzy kości: udowa, piszczelowa oraz rzepka. Powierzchnię stawową zabezpieczają chrząstki, zwane łąkotkami. Sprawne działanie kolana umożliwiają liczne i bardzo mocne więzadła (krzyżowe, podkolanowe czy poboczne). Funkcjonowanie kolana można porównać do gry zespołowej wielu elementów. Defekt jednego z nich zakłóca normalną pracę całego stawu, który zaczyna niedomagać.

Przyczyny bólu

Przyczyn bólu kolana jest wiele – na przykład urazy powstające przy forsownej lub nieprawidłowej jeździe na nartach, łyżwach czy rolkach, a także gra w piłkę nożną oraz inne sporty uprawiane wyczynowo. Często jest to również choroba zwyrodnieniowa, nazywana przyspieszonym zużyciem stawu kolanowego, która rozwija się latami. Jest ona wynikiem wad rozwojowych stopy, nieprawidłowej postawy, płaskostopia, nadwagi, częstego przeciążania kolana na przykład wskutek dźwigania ciężarów, a nawet chodzenia na bardzo wysokich obcasach lub w obuwiu źle trzymającym stopy.

Na czym polega choroba zwyrodnieniowa?

Zwyrodnienie polega przede wszystkim na niszczeniu chrząstki pokrywającej kości. Proces ścierania się chrząstki trwa latami, a gdy ulegnie ona zupełnemu zniszczeniu, wówczas kość trze o kość. W toku tych przemian powstają osteofity, nazywane dziobami, które są kostnymi naroślami. One również powodują ból i ograniczają ruchomość stawu.

Kiedy do lekarza

Wizyta u lekarza jest niezbędna, gdy występuje któryś z następujących objawów:

• silny ból kolana;
• staw jest opuchnięty i gorący, pojawia się gorączka powyżej 38°C, człowiek czuje się chory i nie może stanąć (prawdopodobne doszło do zakażenia bakteryjnego lub złamania samoistnego);
• noga lub tylko stopa jest zimna, sina lub drętwa (możliwość ostrej niedrożności krążeniowej);
• noga lub staw uległy zniekształceniu (możliwość złamania);
• kolano zostało zablokowane, nie można go zgiąć ani wyprostować (prawdopodobnie uszkodzenie łękotki).

Diagnoza

Podstawą diagnozy jest wywiad lekarski oraz badanie za pomocą dotyku. Można wtedy stwierdzić, czy w kolanie jest płyn, jakie jego elementy są najbardziej bolesne, czy występuje obrzęk, zniekształcenie lub zanik mięśni otaczających staw.

W dalszej diagnostyce wykonuje się zdjęcia rentgenowskie w pozycji stojącej (z przodu, z tyłu i z boku). Na kliszach uwidocznione są między innymi osteofity, a w późniejszym etapie choroby – zwężenie szpary stawowej, która jest wynikiem niszczenia chrząstki. Zdjęcia te nie obrazują jednak tego, co się dzieje w miękkich tkankach stawu. Dlatego czasem trzeba wykonać USG kolana lub rezonans magnetyczny.

Metodą diagnostyczną jest także artroskopia. Polega ona na oglądaniu stawu od środka za pomocą specjalnego urządzenia. Jednocześnie można usnąć przerośnięte tkanki, kawałki uszkodzonej chrząstki lub naprawić niektóre uszkodzenia łąkotek.

Leczenie

Polega na specyficznej aktywności ruchowej (ćwiczenia, chodzenie), używaniu laski lub kuli i przyjmowaniu preparatów przeciwbólowych, takich jak paracetamol, aspiryna oraz inne niesteroidowe leki przeciwzapalne. Niekiedy znaczną poprawę przynoszą zastrzyki z kortykosteroidów.

Można też operacyjnie wymienić staw kolanowy na sztuczny.

Rehabilitacja

Ćwiczenia muszą być zlecone przez lekarza rehabilitacji. Najczęściej są to ćwiczenia rozciągające, łatwe do wykonania w domu. Poza tym wskazane są spacery, których czas należy stopniowo wydłużać do godziny. W okresach zaostrzeń choroby polecane są zabiegi fizykoterapeutyczne, indywidualnie dobrane do stanu pacjenta.