Choroba zaliczana do reumatycznych chorób tkanek miękkich. Nie obejmuje zatem stawów, lecz ich otoczenie: powięzie, kaletki, ścięgna, przyczepy ścięgniste oraz mięśnie. Charakteryzuje się dużą bolesnością, ale przebiega bez procesu zapalnego. Chorobie towarzyszy ogromny, bardzo dotkliwy, zesztywniający ból. Chorzy mają wrażenie, że po prostu boli ich całe ciało.
Według statystyk na fibromialgię cierpi w Polsce około półtora miliona osób, częściej kobiety (zwłaszcza między 40. a 60. rokiem życia). Objawy fibromialgii (FMS) nie są typowe, właściwe tylko temu schorzeniu.
Boli wszystko, a w parze z wszechogarniającym bólem idzie pogorszenie samopoczucia psychicznego, uczucie przewlekłego zmęczenia i rozmaite dolegliwości psychofizyczne.
Możliwe przyczyny
Dyskomfort nie ogranicza się jedynie do wszechogarniającego bólu, gdyż towarzyszą temu również inne zaburzenia: kłopoty ze snem i z pamięcią, drażliwość, poczucie ogólnego zmęczenia i niemożności podejmowania codziennych zadań, podobnie jak w depresji. W ogóle uważa się, że fibromialgia ma ścisły związek z psychiką, że osoby narażone na stresy i mniej na nie odporne, gorzej radzące sobie w trudnych sytuacjach życiowych, ze skłonnościami depresyjnymi stają się bardziej podatne na fibromialgię. Niektóre źródła łączą występowanie fibromialgii z przebytymi infekcjami bakteryjnymi i wirusowymi.
Diagnoza
Dość trudno uzyskać pewność, że ma się do czynienia właśnie z fibromialgią. Ani wyniki analiz laboratoryjnych, ani zdjęcia rentgenowskie niczego nie ujawniają. Lekarz bazuje na badaniu ogólnym, rozmowie z pacjentem, a także ocenie reakcji na ból w tzw. punktach uciskowych. Jest ich około 56, najwięcej po obu stronach kręgosłupa. Badanie przeprowadza się palpacyjnie lub przy pomocy specjalnego aparatu, dolorymetru, który pokazuje siłę nacisku powodującego ból. Jeżeli takich punktów jest stosunkowo dużo, można mówić o fibromialgii.
Aby stwierdzić fibromialgię, należy wykluczyć inne choroby tkanki łącznej.
Leczenie
Nie ma jednej, skutecznej metody leczenia. Medycyna nie dysponuje środkami gwarantującymi względnie szybką poprawę samopoczucia. Z reguły stosuje się leki przeciwbólowe, a także łagodne środki antydepresyjne i homeopatyczne, jeśli przynoszą pacjentowi ulgę, oraz zabiegi: fizykoterapię i kinezyterapię. Leczenie fibromialgii musi być kompleksowe, uwzględniające również neuroprzekaźniki w ośrodkowym układzie nerwowym.
O całkowitym wyleczeniu mówić można wtedy, gdy ustąpią trwale wszystkie przykre dolegliwości. Jest to bardzo trudne, tym trudniejsze, że poprawy też nie da się udowodnić obiektywnie, wykazać jednoznacznie w badaniach. Tylko pacjent może powiedzieć, że ustąpiły wszystkie przykre dolegliwości, a jego samopoczucie powróciło do normy.
* * *
W 1990 r. Amerykańskie Towarzystwo Reumatologiczne ustaliło kryteria rozpoznawania fibromialgii: rozlany ból w okolicy kręgosłupa, mięśni i stawów, który trwa co najmniej 3 miesiące, a ponadto bolesna tkliwość przy ucisku 11 spośród 18 charakterystycznych punktów zlokalizowanych w różnych miejscach ciała: m.in. na potylicy, w dolnej części szyi, w miejscu połączenia drugiego żebra z mostkiem oraz w okolicy pośladków i stawów kolanowych.
Fibromialgia nie prowadzi do kalectwa czy deformacji ciała ani sama w sobie nie stanowi zagrożenia dla życia.