Może ujawnić się w każdym wieku – od wczesnego dzieciństwa aż do późnej starości, ale aż w 80 proc. przypadków choroba rozpoczyna się przed 20 rokiem życia. Epilepsja, czyli padaczka – zespół chorobowy, którego zasadniczą, wspólną cechą jest występowanie napadów padaczkowych będących objawami wielu różnych schorzeń ośrodkowego układu nerwowego.
Jest najczęstszą chorobą układu nerwowego u dzieci i jedną z najczęstszych u dorosłych.
Różne przyczyny
Przyczyny mogą być wrodzone lub nabyte, a w rzadkich przypadkach także genetyczne. Wśród czynników nabytych wymienia się m.in.: nieprawidłowy przebieg ciąży i porodu, urazy głowy, choroby naczyń mózgowych.
Najczęściej jednak występują padaczki, których przyczyn nie można jednoznacznie ustalić.
Skąd napady?
Napady padaczkowe to wynik niewłaściwej czynności komórek nerwowych powodującej zaburzenia przepływu ładunków elektrycznych. Są reakcją na zaburzenia czynności bioelektrycznej mózgu. Generalnie napady możemy podzielić na tzw. objawowe, gdy są objawem innego schorzenia, i tzw. samoistne, inaczej idiopatyczne – których przyczyny nie są znane. Ta grupa napadów bywa wynikiem mikrourazów („blizn”) w tkance mózgowej, które mogą powstawać np. po uderzeniach w głowę.
Napady objawowe mogą być też spowodowane guzem mózgu, krwiakami, zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych i zapaleniem mózgu, rzadziej udarem mózgu. Mogą także powstać w wyniku przewlekłego nadużywania alkoholu, ale też i nagłego odstawienia alkoholu i niektórych leków u osób uzależnionych: często razem z innymi objawami.
Jak wyglądają napady padaczkowe?
W pierwszej fazie napadu dochodzi do wystąpienia niezwykle silnego, uogólnionego skurczu mięśniowego, który także dotyczy mięśni gardła i krtani, co jest przyczyną nagłego, przejmującego krzyku i zaciśnięcia mięśni żwaczy – tzw. szczękościsk – z częstym przygryzieniem języka. Po upadku występuje wyprężenie ciała – tzw. faza toniczna napadu. Napięcie obejmuje wszystkie mięśnie, także mięśnie klatki piersiowej odpowiedzialne za oddychanie, co powoduje dramatycznie wyglądający bezdech z zasinieniem skóry. Ale trwa to krótko. Mózg człowieka „włącza” mechanizmy przerywające skurcz toniczny, co prowadzi do następnej fazy napadu, tzw. klonicznej, w której obserwujemy drgawki – stąd nazwa tego typu napadu: toniczno-kloniczny.
Czasami inaczej
Napady mogą przebiegać bez drgawek, np. tylko z utratą napięcia mięśniowego – są to tzw. napady atoniczne – inne mogą mieć w ogóle niedrgawkowy charakter. Np. u dzieci w okresie przedszkolnym i szkolnym częstą formą napadów są napady nieświadomości, tzw. napady małe „petit mal”, które wyglądają jak chwilowe zamyślenie się, wyłączenie, zapatrzenie, trwające dosłownie kilka czy kilkanaście sekund, często niezauważane przez otoczenie.
Inną formą napadów występujących u dorosłych są tzw. napady skroniowe. Polegają one na różnego rodzaju doznaniach psychicznych, wrażeniu obcości otoczenia, zniekształcenia postaci i rzeczy, nierozpoznawaniu twarzy i osób itd.
Badania
Do rutynowej diagnostyki zalicza się: tomografię komputerową mózgu, czy – jeszcze dokładniejszy – rezonans magnetyczny dający warstwowe zdjęcia mózgu i innych struktur głowy. Także badanie EEG – elektroencefalografia – które ocenia aktywność elektryczną mózgu, oraz badanie płynu mózgowo-rdzeniowego, a także badania podstawowe – morfologia krwi, poziom elektrolitów, takich jak sód i potas, poziom cukru. Przydatne może być również badanie dna oka.
Leczenie
Leczeniem podstawowym jest farmakoterapia.
Szacuje się, że leczenie padaczki trwa ok. 12 lat – od rozpoznania do wyleczenia lub zaleczenia. Padaczkę daje się wyleczyć całkowicie albo poważnie zaleczyć u ok. 80 proc. chorych.
W niektórych ośrodkach neurochirurgicznych w Polsce padaczkę leczy się operacyjnie.