Endoproteza, czyli sztuczny staw

Endoproteza to przyrząd z metalu, porcelany lub tworzywa sztucznego umieszczany wewnątrz ciała, zastępujący brakującą lub zniszczoną tkankę chorego. Najczęściej i najskuteczniej stosuje się endoprotezy stawów biodrowych i kolanowych, ale przeszczepić można także stawy barkowe czy łokciowe. Endoprotezą jest również np. sztuczna zastawka serca.

Głównym wskazaniem do wykonania endoprotezoplastyki biodra czy kolana jest przywrócenie pacjentowi możliwości normalnego funkcjonowania i zniesienie bólu. Endoproteza służy swojemu właścicielowi – w zależności od użytego do protezy materiału i używalności protezy – średnio 10 albo 20 lat. Po tym okresie z reguły konieczny jest kolejny zabieg i wymiana sztucznego elementu układu kostnego na nowy.

Stawy biodrowe

Endoprotezy stawów biodrowych – w zależności od sposobu mocowania – dzielimy na cementowe i bezcementowe.

Głównym kryterium zastosowania danego typu endoprotezy jest jakość tkanki kostnej. W tkance kostnej z cechami osteoporozy wykorzystuje się endoprotezy mocowane za pomocą cementu, a bezcementowe stosuje się u ludzi młodych, z dobrą tkanką kostną.

Stawy kolanowe

Wszczep mocuje się do łożyska kostnego za pomocą cementu akrylowego lub osadza się go metodą bezcementową. W zależności od stopnia destrukcji stawu kolanowego stosuje się trzy typy endoprotez:

• kondylarne – przy zachowanych więzadłach krzyżowych i pobocznych stawu kolanowego. Odtwarzają ruch anatomiczny w stawie kolanowym. Zabieg wymaga niewielkiego usunięcia kości, gdyż ta endoproteza zastępuje tylko powierzchnie stawowe;
• półzwiązane – w przypadku znacznego zniszczenia stawu, w zaburzeniach osi kończyny i zniszczeniu więzadeł. Umożliwiają zginanie i prostowanie, zachowują ruchy rotacyjne, bardzo ważne z punktu widzenia biomechaniki całej kończyny dolnej;
• związane (zawiasowe) – obecnie bardzo rzadko używane, umożliwiają ruchy tylko w jednej osi (wyprost i zgięcie).

Po zabiegu

Po endoprotezoplastyce stawu biodrowego chory wstaje z łóżka w 2. dobie, a stawu kolanowego w 4–5. W zależności od typu endoprotezy chory chodzi przy pomocy kul łokciowych 3–6 miesięcy.

Rośnie jak kości

Pierwszą w Polsce operację wszczepienia endoprotezy rosnącej przeprowadzono w 2006 r. w Instytucie Matki i Dziecka w Warszawie. Implantację wykonano u 14-letniego chłopca z nowotworem kości.

Proteza stwarza możliwości bezinwazyjnego wydłużania. Podczas zabiegu wszczepia się pacjentowi endoprotezę z elektrodą, która przetwarza fale magnetyczne na energię mechaniczną i powoduje rozciąganie się poszczególnych elementów teleskopowych w endoprotezie.

Maksymalnie endoprotezę można wydłużyć o 10 cm. Jeśli okaże się to za mało, podczas następnej operacji można dołączyć do niej kolejny element, co pozwoli przedłużyć nogę.

J O S