Poposiłkowe uczucie pełności, bólu i pieczenie w środkowym nadbrzuszu (w dołku podsercowym), któremu towarzyszą wzdęcia, odbijanie oraz uporczywe gazy to typowe objawy dyspepsji. Jeżeli dyskomfort i ból utrzymują się co najmniej 4 tygodnie konieczna będzie konsultacja lekarska. Czy niestrawność jest wyłącznie efektem przejadania się? Jakie są przyczyny, objawy i metody leczenia dyspepsji?
Dyspepsja (gr. „złe trawienie”) to zespół objawów ze strony układu trawiennego, których przyczyną może być niestrawność czynnościowa, objawiająca się zaburzeniami po posiłku lub upośledzona kurczliwość niektórych części przewodu pokarmowego. Niestrawność może mieć również charakter organiczny, czyli spowodowana jest następstwem niektórych chorób, jak np. wrzody żołądka lub dwunastnicy, zapalenie trzustki i dróg żółciowych, nowotworu. Stałe zażywanie leków może również wywołać dyspepsję.
Objawy dyspeptyczne
- zgaga i cofanie się treści pokarmowej (refluks)
- dolegliwości podobne do wrzodów (choroba wrzodowa)
- wczesne uczucie sytości
- nudności oraz słabo zlokalizowane uczucie dyskomfortu w jamie brzusznej (motoryka układu pokarmowego)
- odbijania o przykrym zapachu i nieprzyjemnym smaku w ustach
- wymioty
- kłopoty w oddawaniu stolca, zwykle występujące pod postacią biegunki
- obecność zbyt dużej ilości gazów fermentacyjnych w przewodzie pokarmowym.
Przyczyny niestrawności
Około 30 proc. populacji miewa okresowo lub stale nieprzyjemne dolegliwości ze strony układu trawienia, ale spora ich część bagatelizuje problem upatrując przyczynę w nieodpowiedniej diecie, przejedzeniu się (szczególnie pokarmami ciężkostrawnymi i tłustymi). Objawom niestrawności sprzyja też nadwaga i otyłość, gdyż nadmierna masa powoduje wzrost ciśnienia wewnątrzbrzusznego. Pośpiech jest złym doradcą również w jedzeniu, gdyż wówczas połykamy znaczne ilości powietrza i to ciśnienie jeszcze bardziej podnoszą.
Należy unikać:
- tłustych i pikantnych potraw
- produktów smażonych i garmażeryjnych
- serów pleśniowych, topionych i długo dojrzewających
- słodyczy
- pomidorów, cebuli
- owoców cytrusowych
- kawy
- napojów gazowanych
- alkoholu
Diagnostyka
Niepokojące i wcześniej omawiane objawy powinny skłonić nas do wizyty lekarskiej. W trakcie wywiadu lekarz będzie chciał uzyskać informacje na temat przyjmowanych leków oraz współistniejących chorób, następnie skieruje nas do gastroenterologa, który może zlecić wykonanie badania endoskopowego przełyku, żołądka oraz dwunastnicy lub wykonać USG jamy brzusznej, badanie morfologiczne i biochemiczne krwi.
Leczenie i profilaktyka
Nie ma jednego ustalonego sposobu leczenia dyspepsji. Zależy ono od przyczyny wywoływanych objawów. Swoją walkę z niestrawnością warto rozpocząć od zmiany nawyków żywieniowych i trybu życia. Na początku ścisła dieta (1–3 dni) – sucharki, gorzka herbata, ziołowe herbatki, grysik na wodzie i domowy kisiel. Potem przestawiamy się na spożywanie 4–5 niewielkich posiłków zamiast 1–2 bardzo obfitych, które należy zjadać bez pośpiechu i w miarę określonych porach. Oprócz zmian w sposobie odżywiania pacjent powinien przyjmować leki hamujące wydzielanie kwasu solnego, leki prokinetyczne oraz łagodne środki o działaniu przeciwdepresyjnym. Jest to typowe leczenie objawowe.