Ostra ogólnoustrojowa bakteryjna choroba zakaźna, nazywana też tyfusem brzusznym, powodowana jest przez pałeczkę Salmonella typhi. Choroba dotyczy wyłącznie ludzi. Najczęściej występuje w krajach biednych, gdzie nie zawsze jest możliwość czerpania wody ze sprawdzonego źródła, a największe ryzyko zarażenia się durem brzusznym istnieje w Azji, Ameryce Południowej i Afryce.
Do zakażenia dochodzi drogą pokarmową. Najczęściej źródłem zakażenia bywają:
- skażona woda,
- zakażone produkty spożywcze, np. sałatki, mięso, a zwłaszcza mleko, które jest wyjątkowo korzystnym środowiskiem dla rozwoju bakterii, lody,
- bezpośredni kontakt z chorym lub nosicielem.
Pałeczki duru brzusznego po wniknięciu do przewodu pokarmowego umiejscawiają się w jelicie krętym i tutaj, wnikając przez nabłonek jelitowy, dostają się do układu limfatycznego, gdzie się mnożą. Bakterie żyją we krwi i przewodzie pokarmowym chorego człowieka, wydostają się na zewnątrz wraz z odchodami.
Objawy
Początkowe objawy choroby (pierwsze pojawiają się 1–2 tygodnie po zakażeniu) często bywają mylone np. z grypą: rosnąca gorączka, bóle głowy i bóle mięśniowe, a także bóle brzucha, zaparcia (częściej niż biegunka), spowolnione tętno, trudności z zasypianiem, kaszel, brak apetytu i ogólne osłabienie.
W następnej fazie gorączka wzrasta, puls staje się szybki, ale słabo wyczuwalny, wzmagają się objawy infekcji przewodu pokarmowego, w trzecim tygodniu mogą się pojawić zaburzenia świadomości i biegunka z krwią, wysypka na skórze w dolnej części klatki piersiowej i brzucha. Wysypka utrzymuje się kilka dni, po czym znika, pozostawiając lekkie przebarwienie skóry.
Po około 5 tygodniach gorączka spada i stan chorego powoli zaczyna się poprawiać.
Leczenie
Chorzy na dur brzuszny powinni być hospitalizowani w szpitalu zakaźnym, bowiem wymagają stałej kontroli lekarskiej i systematycznych badań laboratoryjnych. Konieczne jest ponadto odizolowanie chorego, by nie dopuścić do zakażenia innych osób. Dur brzuszny leczy się antybiotykami.
Ludzie, którzy są zatrudnieni w przemyśle spożywczym, koniecznie muszą systematycznie badać kał, w celu ewentualnego wykrycia zarazków duru brzusznego i innych salmonelloz.
Szczepienia
W Polsce nie stosuje się rutynowo szczepień przeciw durowi, powraca się do nich w sytuacjach grożących wybuchem epidemii (np. powódź).
Szczepienie chroni przed zachorowaniem na dur brzuszny przez co najmniej jeden rok. Choć skuteczne jest tylko w ok. 70 proc., trzeba się na nie zdecydować szczególnie w okresach epidemicznych lub przy planowanym wyjeździe na tereny o
Urlop w tropikach
W krajach o niskim reżimie sanitarnym należy zachować szczególną ostrożność względem spożywanych napojów i pokarmów. Bezpieczne są butelkowane lub puszkowane napoje gazowane. Zawarty w nich dwutlenek węgla zapewnia kwaśny odczyn, w którym bakterie nie są w stanie przetrwać. W krajach Trzeciego Świata należy nieufnie podchodzić do sprzedawanej tam niegazowanej wody. Może ona być w istocie zwykłą wodą z kranu. Również wodę do celów higienicznych (mycie zębów, twarzy) należy gotować bądź odkażać – jednym z lepszych środków odkażających jest jodyna.