Dna moczanowa

Dwie postaci dny

Rozróżnia się dwie postaci dny moczanowej – pierwotną i wtórną. Z pierwotną mamy do czynienia wtedy, gdy do nadprodukcji kwasu moczowego dochodzi wskutek błędu genetycznego. Wtórna postać tego schorzenia to taka, kiedy nadprodukcja (bądź niedostateczne usuwanie kwasu z organizmu) jest konsekwencją innych chorób, na przykład zaburzeń funkcji nerek, cukrzycy (również będącej powikłaniem dny) czy anemii.

Dna wtórna pojawia się znacznie częściej niż pierwotna (w 70 proc. przypadków wszystkich zachorowań).

Choroba bogaczy

To określenie odnoszące się do wtórnej postaci dny moczanowej. Stanowi ona typowy przykład choroby cywilizacyjnej. Jej rozwojowi sprzyja przede wszystkim sposób odżywiania – duże ilości mięsa (głównie wieprzowiny), potraw tłustych i bogatych w białko oraz nadmiar alkoholu i kawy. Choroba dotyka ludzi dojrzałych, między 40. a 60. rokiem życia. Częściej zapadają na nią mężczyźni. Czynnikiem sprzyjającym wystąpieniu dny moczanowej bywają też diety i głodówki.

Hiperurykemia

Oznacza podwyższony poziom kwasu moczowego w surowicy krwi. Jest warunkiem koniecznym do wystąpienia dny moczanowej (w jakiejkolwiek postaci). Nie zawsze jednak hiperurykemia jest równoznaczna z dną. Wiele osób mimo podwyższonego poziomu kwasu moczowego nie choruje.

Prawidłowe wskaźniki kwasu moczowego w surowicy wynoszą 7 mg/dl dla mężczyzn i 6 mg/dl dla kobiet. Stężenie przewyższające 7 mg/dl sygnalizuje zagrożenie dną.

Na czym polega

Dna polega na nawrotowym zapaleniu stawów, wywołanym wskutek gromadzenia się moczanów w tkankach (głównie w stawach i strukturach okołostawowych, więzadłach i ścięgnach). Ich kryształki wytrącają się właśnie pod wpływem podwyższonego poziomu kwasu moczowego.

Objawy

Pierwszym sygnałem dny jest zwykle ostre zapalenie stawów, zwane zapaleniem dnawym. Jest to ostry bólem jednego stawu, zwykle palucha (podagra), kciuka (chiragra) lub stawu kolanowego (gonagra). Widoczny jest obrzęk i zaczerwienienie, a dotyk miejsca objętego zapaleniem sprawia ból. Często do tych objawów dołącza złe samopoczucie, podwyższona temperatura, przyspieszona akcja serca. Po kilku dniach dolegliwości mijają, a staw odzyskuje „normalny” wygląd i jest w pełni sprawny. Następuje wówczas tak zwany międzynapadowy okres choroby. O tym, kiedy dojdzie do kolejnego ataku, decyduje wiele czynników, przede wszystkim zastosowana terapia i postawa samego chorego – jego stosunek do lekarskich zaleceń, zwłaszcza do diety.

Przebieg dny:

• bezobjawowa hiperurykemia (może trwać nawet do 30 lat poprzedzających pierwszy atak)
• ostre zapalenie stawów
• okresy międzynapadowe
• przewlekłe zapalenie stawów

Leczenie

Schorzenie jest nieuleczalne, ale dzięki odpowiednim lekom i diecie można uniknąć nie tylko kolejnych ataków, lecz także powikłań choroby.

W ostrym stanie zapalnym stosuje się leki przeciwzapalne. Potem postępowanie polega na profilaktyce – zapobieganiu ostrym atakom oraz odkładaniu się złogów moczanowych. Doprowadza się także do wchłonięcia się istniejących już złogów przez podawanie miluritu i odpowiednią dietę. W razie potrzeby leczy się też schorzenia towarzyszące dnie, co jest ważne ze względu na ryzyko rozwoju powikłań nerkowych.

Powikłania nieleczonej dny

Nieprzestrzeganie zasad profilaktyki i lekceważenie terapii prowadzi do powikłań:

• przewlekłego zapalenia stawów i ich deformacji
• upośledzenia ruchomości i zniszczenia struktur kostnych
• pojawienia się tak zwanych guzków dnawych, czyli złogów moczanowych
• tworzenia się złogów moczanowych w drogach moczowych
• uszkodzenia kłębuszków nerkowych, przewlekłego zapalenia nerek i miedniczek nerkowych
• kamicy moczowej

Podstawowe wskazówki dietetyczne

Z jadłospisu należy wykluczyć pokarmy bogate w związki purynowe, takie jak podroby, wywary mięsne (także sosy i zupy na wywarach), galarety mięsne, sardynki, śledzie, rośliny strączkowe suche (fasola, groch, bób, soczewica), a także kawa, herbata, kakao.

Dozwolone są: sery, owoce, mleko, ryż, masło, śmietana, miód, dżem, cukier.

Zaleca się sporządzanie posiłków gotowanych lub na parze, czyli bez tłuszczu. Tłuszcz można dodać już po ugotowaniu (jako omastę).