Może trwać nawet 20–30 lat, zanim ujawni się ostrym napadem. Zaczyna się przeważnie nagle, bez żadnych sygnałów. Atak może być spowodowany niedużym urazem, spożyciem dużego posiłku lub alkoholu, stresem, zabiegiem chirurgicznym, zmęczeniem, infekcją, zatorem tętniczym. Pierwszym objawem jest silny ból jednego lub wielu stawów, często zaczynający się w nocy, nasilający się i trudny do zniesienia.
Skłonność do zachorowania jest cechą wrodzoną. Niektóre typy schorzenia to: podagra (zlokalizowana w stawie śródstopno-paliczkowym dużego palca u nogi), chiragra (zapalenie stawu ręki), omagra (dna w stawie barkowym), gonagra (obejmująca staw kolanowy).
Najczęstsze objawy
Chorobę charakteryzuje nagły, piekący ból, zaczerwienienie skóry i sztywność stawu, czasami też tym objawom towarzyszy gorączka. Skóra nad stawem zmienionym zapalnie staje się czerwona, błyszcząca i sucha.
U każdego chorego może przebiegać z jednym lub kilkoma objawami, o różnym nasileniu. Pierwszy atak dotyczy zwykle jednego stawu i może trwać od kilku godzin do kilku dni – zwykle 2–3 dni, w zależności od czasu rozpoczęcia leczenia. Czasami atak może pojawić się tylko raz. Bardzo często chorobie tej towarzyszy nadciśnienie tętnicze, zwiększony poziom cholesterolu we krwi, cukrzyca oraz choroby nerek.
Jakie przyczyny?
We wszystkich postaciach dny występuje tzw. hiperurykemia, czyli podwyższony poziom kwasu moczowego w surowicy. Kwas moczowy jest produktem przemiany materii (a dokładnie związków zwanych purynami). Prawidłowo wydalany jest przez nerki z moczem. W przypadku zwiększonej jego ilości w organizmie nerki nie potrafią wydalić całej ilości kwasu moczowego, którego nadmiar odkłada się w stawach i powoduje stan zapalny.
Kryształki kwasu moczowego niewydalone z moczem odkładają się w zajętym stawie i to właśnie one uwierają i powodują bolesność stawu, a dodatkowo stan zapalny tkanek i skóry w okolicy stawu sprawia, że całe miejsce jest bardzo wrażliwe.
Badania
W czasie ostrego ataku choroby stężenie kwasu moczowego może zwiększać się do bardzo wysokich wartości, chociaż u niektórych osób pozostaje on na prawidłowym poziomie. Odczyn opadania krwinek, tzw. OB, może być podwyższony. W stadium przewlekłym choroby może wystąpić niedokrwistość (zmniejszenie liczby czerwonych krwinek). W moczu obserwuje się zwiększoną liczbę leukocytów, obecność białka, a czasem krwinek czerwonych. W płynie stawowym pobranym z zajętego stawu stwierdza się pod mikroskopem obecność cienkich i długich kryształów moczanu sodowego. Zdjęcia rentgenowskie stawów w początkowym okresie choroby uwidoczniają obrzęk tkanek okołostawowych, a w późniejszym okresie choroby – guzki dnawe i zmiany zwyrodnieniowe, a czasem osteoporotyczne. Czasami wykonuje się też badanie ultrasonograficzne pomocne w wykryciu kamieni nerkowych lub urografię oceniającą zdolność wydzielniczą nerek.
Powikłania
U około 30 proc. chorych podwyższone stężenie kwasu moczowego może powodować zmiany zapalne w nerkach i obserwuje się u nich białkomocz, często też dochodzi do wytworzenia kamieni nerkowych.
Leczenie
Najskuteczniejszą – i właściwie jedyną – metodą leczenia jest farmakoterapia powodująca obniżanie poziomu kwasu moczowego we krwi. Leczenie dny jest przewlekłe.
Ważnym czynnikiem wspomagającym jej leczenie jest odpowiednia dieta – przeciwwskazane są pokarmy zawierające puryny, np. kawa czy podroby, trzeba ograniczyć produkty bogate w tłuszcz, alkohol, a jeśli chodzi o leki – należy unikać środków moczopędnych i aspiryny.
Bardzo ważną rolę w profilaktyce odgrywa także unikanie stresów zarówno psychicznych, jak i fizycznych (ekspozycja na niskie temperatury, wysiłek fizyczny) oraz utrzymanie prawidłowej masy ciała.