Jest wiele chorób, które wymagają szczególnych zaleceń dietetycznych. Zakładając, że dieta podstawowa jest takim ogólnym zbiorem zasad zdrowego odżywiania, to kilka dolegliwości wymaga podania paru uwag w celu zmodyfikowania diety.
Alergia
Należy unikać produktów, na które dana osoba jest uczulona.
Często nie jest możliwe określenie tych czynników, a za najpowszechniejsze alergeny pokarmowe uważa się:
- mleko i produkty mleczne np. masło, śmietanę, jogurt, sery,
- produkty zawierające gluten – mąka, pieczywo, produkty z zawartością jęczmienia i owsa,
- jajka,
- ryby świeże i wędzone,
- owoce morza,
- orzechy,
- soję i jej przetwory,
- kukurydzę i jej przetwory,
- owoce cytrusowe,
- czekoladę,
- barwniki spożywcze.
Wzdęcia
Należy unikać:
- mleka i jego przetworów z wyjątkiem naturalnego jogurtu,
- warzyw takich jak: brokuły, brukselka, kalafior, kapusta, groch, soja, fasola, brukiew. cebula, rzepa,
- owoców z dużą ilością fruktozy np. gruszek,
- słodziku z dodatkiem sorbitolu.
Zalecane jest:
- dodawanie do potraw przypraw takich jak imbir, majeranek, tymianek, czosnek,
- picie odwarów z mięty i kopru włoskiego,
- jedzenie potraw blanszowanych i gotowanych na parze.
Biegunka
Należy unikać:
- mleka,
- produktów wzdymających takich jak fasola, kapusta,
- potraw i płynów słodkich,
- potraw ze słodzikiem – sorbitolem,
- produktów wysokoresztkowych z dużą ilością błonnika – warzyw i owoców, suszonych śliwek,
- przetworów z grubo mielonej mąki.
Wskazane jeść:
- kasze,
- banany,
- ryż i zupy z dodatkiem ryżu,
- warzywa korzeniowe takie jak marchew i ziemniaki – także jako składnik zup.
Zaparcia
Wskazane jest jeść i pić:
- otręby nieprzetworzone pszenne oraz ryżowe,
- pieczywo razowe, wieloziarniste,
- kasze i płatki z grubego przemiału,
- suszone owoce np. śliwki, figi, daktyle i jagody,
- jabłka, pomarańcze i inne owoce,
- surowe warzywa w tym dużo kapustnych i strączkowych,
- dużą ilość płynów w tym wody z miodem.
Należy też wyeliminować mleko i sery, gdyż u niektórych osób to jest przyczyną zaparć.
Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy
Należy unikać:
- mleka, piwa, wina, kawy,
- surowych warzyw i owoców ( jest to zalecenie względne, gdyż różna jest indywidualna tolerancja na te produkty),
- ostrych przypraw.
Zalecane jest spożywanie:
- potraw gotowanych – szczególnie na parze lub w szybkowarach,
- bananów, czerwonej fasoli,
- naparów z zielonej herbaty.
Choroby jelit – Choroba Leśniowskiego-Crohna i zespół jelita nadpobudliwego
Należy unikać:
- otrębów pszennych,
- orzechów i nasion,
- warzyw strączkowych,
- kukurydzy i jej przetworów,
- owoców cytrusowych,
- słodyczy,
- przetworów mlecznych.
Zalecane są:
- owoce takie jak jabłka i banany,
- warzywa korzeniowe,
- ryby.
Uchyłkowatość jelit
Należy unikać:
- słodyczy,
- produktów wzdymających.
Zalecane są:
- warzywa gotowane,
- kiszona kapusta,
- pełnoziarniste produkty zbożowe,
- jabłka.
Otyłość
Dieta w tym przypadku polega na ograniczaniu ilości przyjmowanych pokarmów, czyli na zmniejszaniu ilości kalorii w pożywieniu. Wskazane jest obniżenie dziennej wartości kalorycznej posiłków do 1200–1400 kcal i zrezygnowanie lub ograniczenie produktów wysokokalorycznych takich jak:
- orzechy i nasiona,
- suszone owoce,
- pieczywo,
- ziemniaki,
- słodycze,
- masło i tłuszcze roślinne.
Zaleca się:
- jeść dużo warzyw szczególnie liściastych,
- wypijać około 2 litrów wody.
Reumatyzm
Należy unikać:
- mleka i jego przetworów,
- kukurydzy i jej przetworów,
- pszenicy,
- oleju słonecznikowego.
Zalecane są w dużej ilości:
- tłuste ryby,
- warzywa i owoce.
Dna moczanowa
Należy wykluczyć:
- mięso indycze,
- ryby,
- warzywa takie jak szparagi, groch, szpinak,
- rabarbar.
Osteoporoza
Należy unikać:
- soli,
- alkoholu.
Zalecane są:
- tłuste ryby,
- owoce – szczególnie jabłka, gruszki, winogrona, brzoskwinie,
- warzywa strączkowe – zwłaszcza soja,
- orzechy – laskowe, ziemne i migdały,
- miód,
- jogurt naturalny.
Kamica nerkowa
Należy unikać:
- produktów bogatych w szczawiany – szpinaku, rabarbaru, botwinki, orzeszków ziemnych, a także owoców cytrusowych,
- soli i potraw słonych,
- mięsa w większej ilości.
Zalecane jest:
- picie dużej ilości wody,
- jedzenie produktów bogatowłóknistych, tzn. warzyw i przetworów zbożowych.
Kamica żółciowa
Należy unikać:
- cukru,
- nadwagi, ale także głodówek.
Zalecane jest:
- dużo warzyw zwłaszcza strączkowych,
- oliwa z oliwek.
Choroby wątroby
Należy unikać:
- pieczywa razowego i świeżego białego,
- warzyw wzdymających,
- alkoholu,
- potraw tłustych,
- orzechów.
Zaleca się:
- dużo owoców i ich przetworów,
- warzywa gotowane,
- miód,
- przyprawy ziołowe typu estragon, szafran, kurkuma, rozmaryn, oregano.
Cukrzyca
Wymaga dokładnego określania wielkości i jakości posiłków w zależności od poziomów stężenia glukozy we krwi i wagi pacjenta.
Zaleca się:
- dużo warzyw z wyjątkiem ziemniaków, kukurydzy, zielonego groszku,
- owoce niesłodkie – np. arbuz, melon,
- chudy drób,
- chudy nabiał.
Nie zaleca się:
- słodyczy,
- słodkich napoi,
- tłuszczów zwierzęcych,
- alkoholu.