Co trzeba wiedzieć o krwi

Praca mięśnia sercowego sprawia, że krew pompowana jest poprzez tętnice we wszystkie rejony ciała. Następnie żyłami wraca do serca. Krwiobieg pełni więc funkcję transportową oraz komunikacyjną pomiędzy różnymi układami organizmu.

Ilość krwi

W organizmie dorosłego człowieka krąży około 5 l krwi, co stanowi 7–8 proc. masy ciała. U dzieci proporcje są inne – na 1 kg masy ciała przypada 80–90 ml krwi.

Składniki krwi i ich zadania

• osocze transportuje różnego rodzaju białka (w tym przeciwciała i czynniki krzepnięcia krwi) oraz składniki odżywcze (np. glukozę);
• krwinki czerwone przenoszą tlen do komórek ciała;
• krwinki białe to elementy systemu obronnego, skierowanego do walki z czynnikami powodującymi rożnego rodzaju schorzenia;
• płytki krwi biorą udział w zatrzymywaniu krwawienia, czyli w krzepnięciu.

Krew przenosi także różne produkty przemiany materii z komórek i narządów do miejsc, w których są wydalane.

Jak czytać badanie krwi (morfologię)

• RBC (liczba czerwonych krwinek). Norma: mężczyźni 4,7–6,1 mln, kobiety: 4,2–5,4 mln w 1 mm³.
  Wartości wyższe mogą świadczyć między innymi o niskiej zawartości tlenu we krwi obwodowej, na przykład w wyniku przebywania na dużych wysokościach czy w chorobie nerek.
  Wartości niższe występują między innymi w przypadku utraty krwi, w chorobach szpiku kostnego i w niedożywieniu (niedobory żelaza oraz witamin B6 i B12).
• WBC (liczba białych krwinek). Norma: 4,5–10 tys. w 1 mm³.
  Wyższa liczba białych krwinek (leukocytoza) może świadczyć na przykład o chorobie zakaźnej, procesach zapalnych czy przewlekłym stresie.
  Niższa liczba białych krwinek (leukopenia) może oznaczać między innymi chorobę szpiku kostnego, choroby wątroby bądź śledziony, zatrucie.
• HGB (hemoglobina). Norma: 12–16 g/dl u kobiet i 14–18 g/dl u mężczyzn. Obniżenie poziomu hemoglobiny jest nazywane niedokrwistością i może być spowodowane znaczną utratą krwi, na przykład w wyniku zabiegów operacyjnych czy obfitych miesiączek.
• OB (odczyn Biernackiego), czyli szybkość opadania krwinek. Norma: kobiety po 1 godz. 6–11 mm, po 2 godz. 6–20 mm. Mężczyźni – po 1 godz. 3–8 mm, po 2 godz. 5–18 mm. U osób po 50. roku życia opad jest szybszy.

Grupy krwi

Powierzchniowe białka erytrocytów to antygeny. U ludzi wyróżniamy dwa różne antygeny: A i B. Możliwy jest także ich brak. W zależności od występowania lub braku antygenów we krwi ustalono jej główne grupy: A, B, AB i 0.

W Polsce najczęściej występują grupy 0 i A. Każdą z nich ma około 36 proc. osób. Mniej rozpowszechniona jest grupa B (ok. 20 proc). Najrzadziej spotyka się ludzi z grupą AB.

Czynnik Rh

Na krwinkach człowieka, niezależnie od grupy krwi, może się także znajdować antygen Rh. Posiada go blisko 85 proc. ogółu ludności. Taką krew określa się jako Rh dodatnią (Rh+). Pozostałe 15 proc. nie ma tego antygenu. Ich krew określa się jako Rh ujemną (Rh–).

Grupę krwi układu A–B–0 i Rh oznacza się u każdego ewentualnego biorcy po to, aby można mu było przetoczyć zgodną grupowo krew i osocze.

Grupy 0 Rh+ oraz A Rh+ występują najczęściej. Grupa zerowa jest uniwersalna, bo można ją przetaczać pacjentom z każdej grupy.