Ciąża pozamaciczna, nazywana także ciążą ektopową (od łacińskiego słowa ectopia – przemieszczenie), to sytuacja, kiedy płód nie rozwija się w macicy, ponieważ zapłodniona komórka jajowa zagnieździła się poza jej jamą – w jajowodzie, jajnikach, szyjce macicy lub jamie brzusznej.
Ciąża pozamaciczna stanowi zagrożenie dla zdrowia, a czasami nawet życia matki. Zarodek rozwijający się poza macicą może uszkodzić tkanki i naczynia krwionośne kobiety oraz doprowadzić do rozległego krwotoku wewnętrznego, a to może się przyczynić nawet do śmierci ciężarnej.
Niektóre przyczyny wystąpienia ciąży pozamacicznej to:
- endometrioza
- torbiele (jajników i okołojajnikowe)
- wcześniejsze przebycie ciąży ektopowej
- mięśniaki macicy
- zrosty po operacji
- częste zapalenia przydatków
- wady rozwojowe jajowodów
- stosowanie wkładek wewnątrzmacicznych
Objawy
Początkowo ciężarna może odczuwać te same objawy, co w przypadku zdrowej ciąży – zatrzymanie miesiączkowania, nabrzmiałe piersi i gorsze samopoczucie. Niekiedy pierwsze tygodnie po zapłodnieniu przebiegają bezobjawowo. Z czasem, gdy zarodek rośnie, pojawiają się niepokojące symptomy: plamienie, krwawienie, ból podbrzusza (najczęściej jednostronny) czy guz przydatków. W najbardziej drastycznych przypadkach dochodzi do krwawienia do jamy brzusznej.
Mogą także wystąpić omdlenia, zawroty głowy i gorączka oraz ból barku i pleców. Są one spowodowane promieniowaniem przenikającym więzadła krzyżowe biegnące od miednicy małej do okolicy krzyżowo-lędźwiowej, podobnie jak w przypadku zapalenia jajników.
Rozpoznanie i leczenie
Lekarz wykrywa ciążę pozamaciczną podczas badania ultrasonograficznego lub na podstawie poziomu hormonów we krwi.
Leczenie zależy od tego, jak zaawansowana jest ciąża i jakie są objawy. Gdy ciąża jest wczesna, a zarodek nie zagraża zdrowiu matki, stosowane jest leczenie nieoperacyjne – kobiecie podaje się jej lek (metotreksat), który powoduje zatrzymanie rozwoju zarodka. W ciężkich przypadkach przeprowadzana jest operacja. Stosuje się także technikę laparoskopową – przez niewielkie nacięcia lekarz wprowadza do jamy brzusznej narzędzia, którymi wyłuskuje się zarodek.