Narasta zagrożenie spowodowane narkotykami. Jak mają sobie z tym radzić rodzice? Jak pomóc własnym dzieciom? Jak ustrzec się tego strasznego nałogu? Lęk i bezradność bierze się głównie z niewiedzy. Aby bronić się przed czymś, trzeba najpierw dobrze poznać przeciwnika. I nie próbujmy chować głowy w piasek, uważając, że nas ten problem nie dotyczy.
Rodzice jako pierwsi zobowiązani są do czujności. Ślady po ukłuciach igłą to widomy dowód zawansowanego uzależnienia, ale coraz częściej narkotyki są przyjmowane w inny sposób, nie dający tak oczywistych oznak. Pamiętać jednak trzeba, że pierwszym zadaniem rodziców jest stworzenie dzieciom bezpiecznego domu pełnego miłości i zrozumienia, w którym znajdujemy czas na wspólne rozmowy. Szczególne miejsce należy pozostawić tu narkotykom, a także papierosom i alkoholowi, które uważa się za używki tak zwane inicjacyjne.
Czy Wasze dziecko miało już kontakt z narkotykami?
Większość z nas udzieli tu negatywnej odpowiedzi, mając nadzieję, że jest to prawda. Niestety, jak podają publikacje amerykańskie, to gdy 36% rodziców uważało, że ich dzieci mają za sobą alkoholowe doświadczenia, to 66% młodzieży przyznawało się do takich doświadczeń. Gdy 14% dorosłych uważało, że ich dzieci palą papierosy, to rzeczywiście było to 41%, a gdy 5% rodziców podejrzewało dzieci o używanie narkotyków, to 17% młodzieży przyznało się do tego. Konfrontacja z własnym dzieckiem w żadnej sprawie nie jest łatwa. Trzeba jednak nauczyć się rozpoznawać Czerwone Sygnały, czyli oznaki mogące świadczyć, że dziecko ma kontakt z narkotykami.
Czas teraz na omówienie najpopularniejszych środków odurzających.
Środki nasenne i uspakajające
W tej kategorii mieści się wiele leków, które często są zbyt łatwo dostępne w domowej apteczce. Mogą to być takie leki występujące w postaci tabletek, jak luminal, relanium, valium, lorafen, oxazepam i podobne, które powodują uspokojenie. Po użyciu dużej dawki powodują oszołomienie, upośledzenie czynności ruchowych, huśtawkę nastrojów. Przy przedawkowaniu w skrajnych przypadkach po okresie śpiączki następuje zgon.
Środki wziewne
Podobnie jak alkohol i środki nasenne należą do tak zwanych środków tłumiących. Lotne rozpuszczalniki wywołują stan odurzenia i euforii, ale dodatkowo mogą powodować zaburzenia sensoryczne oraz efekty zbliżone do halucynacji. Młodsze dzieci mają niewiele pieniędzy, stąd te środki, które są często dostępne w domu, stanowią dla nich pokusę. Używanie ich jest na ogół łatwe do wykrycia, gdyż zapachy chemikaliów przenikają do ubrań dziecka. Środki wziewne są niezwykle groźne, ponieważ obecne w nich rozpuszczalniki o właściwościach odurzających, znane są z tego, że powodują uszkodzenie nie tylko płuc i dróg oddechowych, ale także serca, wątroby i nerek, jak również mózgu i nerwów. Zgony związane są z wdychaniem nawet butanu do zapalniczek. Oznakami użycia tych środków jest obecność zapachu rozpuszczalników, kichanie, kaszel, krwawienie z nosa i zapalenie spojówek. Objawy używania to senność lub euforia, zawroty głowy, zaburzenia koordynacji ruchowej, zamazana mowa, nadwrażliwość na światło, przyspieszone tętno. Długotrwałe użycie objawia się drżeniem mięśniowym, trudnościami w chodzeniu, uszkodzeniem mózgu, nerwów, wątroby i nerek. Przedawkowanie może doprowadzić do śpiączki, niewydolności serca lub uduszeniu przez torebkę foliową nałożoną na twarz.
Drugą grupę stanowią środki pobudzające, które są przeciwieństwem do tłumiących.
Pobudzają one czynność centralnego układu nerwowego przez co zmysły doraźnie wyostrzają się. Do nich należą te legalne, najpowszechniejsze środki odurzające, jakimi są nikotyna i kofeina.
Kokaina
Jest jednym z bardziej znanych, pobudzających narkotyków. Występuje zasadniczo jako biały proszek, który często mocno osłabiony domieszkami jest w nielegalnej sprzedaży. Po wciągnięciu go do nosa uzyskuje się po kilku minutach odurzenie znacznego stopnia. Kokaina w środowisku młodzieżowym wychodzi z mody wypierana przez nowszą odmianę, zwaną crack lub rock, która jest około 20 do 50 razy czystsza niż uliczna kokaina i działa po kilku sekundach. Kokaina jest zazwyczaj wziewana, ale także dodaje się ją do papierosa zwykłego lub z marihuany. Crack ma postać jasnobrązowych kuleczek, białych okruchów lub kamyków i pali się ją w specjalnej fajce lub na przykład podgrzewa na łyżce. Oznakami użycia kokainy może być nadpobudliwość, euforia, gadatliwość, niepokój psychoruchowy, rozszerzone źrenice. Potem euforia może przejść w pobudzenie i lęk. Użycie dużych dawek można poznać po znacznym pobudzeniu, słabo wyczuwalnym pulsie, nudnościach, wymiotach i zimnych potach. Długotrwałe stosowanie daje stan napięcia, huśtawkę nastroju, halucynacje, bezsenność prowadzącą do wyczerpania. Przy przedawkowaniu pojawia się majaczenie, szybki, nieregularny oddech, drgawki, utrata przytomności i śmierć. Objawy abstynencyjne są podobne jak przy większości narkotyków, tzn. wyczerpanie, depresja i głód narkotyku.
Amfetaminy
Po amfetaminach, podobnie jak po kokainie, odczuwa się ogromny przypływ energii, wyraźne podwyższenie nastroju i podniecenie porównywalne do orgazmu. Amfetaminy są dostępne w postaci tabletek lub kapsułek i przyjmowane drogą doustną. Głównym objawem ich działania jest ogromna energia. Pozostałe objawy związane z krótkotrwałym i długotrwałym używaniem, jak i objawy przedawkowania są analogiczne jak w przypadku kokainy.
Halucynogeny
Z pewnych względów właśnie halucynogenom najściślej odpowiada miano narkotyków. Środki te służą bowiem do wprowadzania się w odmienny stan, a ich działanie polega na bezpośrednim zaburzaniu czynności mózgu. Efekty mogą być różne po każdorazowym zastosowaniu. Do tej grupy zalicza się marihuanę i haszysz. Halucynogeny mogą być produkowane przez samych handlarzy i wtedy są szczególnie niebezpieczne. Marihuana i haszysz to dwie wersje tego samego narkotyku wytwarzane z tej samej rośliny. Marihuana jest suszem z drobnych liści konopi indyjskich i robi się z niej skręty lub nabija fajki. Haszysz to brązowe lub czarne kulki, z których wytworzony płyn służy do nasączania skrętów. Oznakami użycia jest słodkawa woń oddechu i ubrań, euforia, chichot, przekrwione oczy, zwiększone łaknienie. Krótkotrwałe używanie powoduje osłabienie hamulców wewnętrznych, gadatliwość, suchość w gardle. Duże dawki wywołują halucynacje, zaburzoną ocenę sytuacji, czasu i miejsca, a także pobudzenie z uczuciem paniki. Długotrwałe używanie doprowadza do apatii, upośledzenia zapamiętywania i koncentracji, a także przewlekłego zapalenia gardła i krtani.
Opiaty
Od zarania dziejów ludzie poszukiwali skutecznego środka na uśmierzanie bólu. Wynaleźli opium, z którego uzyskano morfinę, kodeinę, a potem heroinę. Generalnie opiaty wywołują stany euforii, a w dużych dawkach – zamroczenie. Morfina ma postać tabletek lub płynu, odpowiednio do palenia, przyjmowania doustnego lub iniekcji. Opium występuje jako brązowa bryja lub proszek do palenia lub wstrzykiwania. Oznakami użycia są wąskie źrenice, ślady po ukłuciach. Duże dawki powodują sen, obniżone ciśnienie, a przedawkowanie charakteryzuje się szpileczkowatymi źrenicami, zimną, wilgotną skórą, nieregularnym tętnem, a potem śpiączką i zgonem.
Krótkie opisy działania narkotyków mogą pomóc w ustalaniu przyczyn dziwnego zachowania dzieci, ale najważniejszą sprawą jest niedopuszczenie do stosowania tych środków.
Powody dla których dzieci sięgają po narkotyki są różne, często banalnie dziecinne, czasem mocno złożone, głębokie, a czasem będące odbiciem problemów dorosłych.
Powody te to:
• chęć odurzania się,
• ciekawość i nuda,
• wpływ grupy rówieśniczej,
• ucieczka od problemów zewnętrznych,
• ucieczka od problemów wewnętrznych.
Przy takiej złożoności powodów, trudno wykluczyć je z życia dziecka. Niestety, jakiś powód zawsze może się znaleźć, ale w żadnym wypadku nie uwalnia to rodziców od czujności.