Masz problemy z układem ruchu, ze słuchem czy narządem głosu? Jesteś przekonany, że kłopoty te są konsekwencją pracy wykonywanej w szkodliwych warunkach i zaliczają się do grupy chorób zawodowych? Możesz się rozczarować, że Twoje schorzenie nie zostanie uznane za chorobę zawodową i nie będą Ci przysługiwać żadne świadczenia z tego tytułu. Po prostu – sama choroba to w tym przypadku jeszcze za mało.
Z definicji
O tym, że dana choroba należy do kategorii „zawodowych”, a inna podobna przypadłość już nie, decydują kilka względów.
Po pierwsze, schorzenie musi figurować w wykazie chorób zawodowych zawartym w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 roku (Dziennik Ustaw nr 105 z dnia 2 lipca 2009 roku, poz. 869).
Po drugie, choroba musi odpowiadać definicji choroby zawodowej. A ta w Kodeksie pracy brzmi następująco: „Za chorobę zawodową uważa się chorobę, wymienioną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanych narażeniem zawodowym”.
I po trzecie, trzeba wykazać wysokie prawdopodobieństwo powstania choroby wskutek szkodliwych dla zdrowia czynników w samym środowisku pracy lub też w związku ze sposobem jej wykonywania. To jest najtrudniejsze i bywa uciążliwe dla zainteresowanego, bo jedna wizyta u lekarza tego nie załatwi.
Przykłady chorób zawodowych
Załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 3 lipca 2009 roku w sprawie chorób zawodowych zawiera pełen ich wykaz. Zgodnie z tym wykazem chorobami zawodowymi są między innymi: zatrucia ostre albo przewlekłe lub ich następstwa wywołane przez substancje chemiczne; gorączka metaliczna, pylice płuc, choroby opłucnej lub osierdzia wywołane pyłem azbestu, przewlekłe obturacyjne zapalenie oskrzeli, które spowodowało trwałe upośledzenie sprawności wentylacyjnej płuc z obniżeniem natężonej objętości wydechowej pierwszo sekundowej, astma oskrzelowa, zewnątrzpochodne alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych, ostre uogólnione reakcje alergiczne, byssinoza, beryloza, choroby płuc wywołane pyłem metali twardych.
Od zgłoszenia do świadczenia
A oto kolejne etapy, które należy pokonać, starając się o orzeczenie o chorobie zawodowej i związane z tym świadczenia.
● zgłoszenie
Fakt podejrzenia choroby zawodowej u pracownika lub byłego pracownika należy zgłosić właściwemu powiatowemu inspektorowi sanitarnemu i okręgowemu inspektorowi pracy. Specjalny formularz wypełnia pracodawca zatrudniający chorego lub lekarz, który podejrzewa chorobę. Może to zrobić także sam pracownik (za pośrednictwem lekarza sprawującego nad nim profilaktyczną opiekę zdrowotną) lub były pracownik.
● badania
Inspektor, który otrzymał zgłoszenie, kieruje pracownika (lub byłego pracownika) na badania w celu rozpoznania choroby zawodowej albo braku podstaw do jej rozpoznania. Badania takie wykonują wyznaczone jednostki orzecznicze I stopnia. Są nimi na przykład poradnie chorób zawodowych lub poradnie chorób zakaźnych wojewódzkich ośrodków medycyny pracy, czy kliniki i poradnie chorób zawodowych uczelni medycznych. Jeżeli zgłoszenia dokonał lekarz, to on kieruje na badania (nie inspektor).
● orzeczenie lekarskie
Po przeprowadzeniu badań lekarskich i pomocniczych, zgromadzeniu dokumentacji medycznej i dotyczącej przebiegu zatrudnienia pracownika oraz po uzyskaniu oceny narażenia zawodowego, lekarz z jednostki orzeczniczej wydaje orzeczenie o rozpoznaniu lub o braku podstaw do rozpoznania choroby zawodowej. Orzeczenie to doręcza się właściwemu inspektorowi sanitarnemu, pracownikowi oraz osobie zgłaszającej podejrzenie choroby zawodowej. Jeśli pracownik nie zgadza się z orzeczeniem, w terminie 14 dni od jego otrzymania musi złożyć wniosek o ponowne badanie go przez jednostkę orzeczniczą wyższego rzędu (II stopnia), czyli przez jednostkę badawczo-rozwojową w dziedzinie medycyny pracy. Wniosek składamy w jednostce, której lekarz wydał orzeczenie. Po przeprowadzeniu ponownego badania wydawane jest ostateczne orzeczenie lekarskie.
● decyzja inspektora
Na podstawie tego orzeczenia powiatowy inspektor sanitarny wydaje decyzję o stwierdzeniu choroby zawodowej albo o braku podstaw do jej stwierdzenia. Od decyzji inspektora można się odwołać (do wojewódzkiego inspektora sanitarnego) w terminie 14 dni od jej doręczenia. Uprawnienie to przysługuje również pracodawcy. Decyzję inspektora wojewódzkiego można zaskarżyć do Naczelnego Sądu Administracyjnego, ale tylko z powodu uchybień formalnych lub prawnych.
● świadczenia
Gdy decyzja o stwierdzeniu choroby zawodowej uprawomocni się (nikt się od niej nie odwoła lub odwołanie zostanie rozpatrzone), trzeba się z nią zgłosić do oddziału ZUS (KRUS) w celu ustalenia przez lekarza orzecznika procentowego stopnia uszczerbku na zdrowiu oraz naszych uprawnień do świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego (ubezpieczenie to jest obowiązkowe dla pracowników). Przysługuje nam z niego prawo do zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku wyrównawczego, jednorazowego odszkodowania, renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej, renty rodzinnej i dodatku do niej, dodatku pielęgnacyjnego oraz pokrycia kosztów leczenia.