Kontakt ze środowiskiem wodnym jest dla człowieka naturalną potrzebą i przyjemnością. Nie zawsze jednak bywa bezpieczny. Jadąc na wypoczynek, nie lekceważmy niczego co wiąże się z bezpieczeństwem, a między innymi zagrożeń czyhających w wodzie. Jednym z nich są krętki – duże, ruchliwe bakterie o charakterystycznym, spiralnym kształcie, które przenikając do organizmu człowieka, wywołują chorobę zwaną leptospirozą.
Jedna z zoonoz
Zoonozy to tzw. choroby odzwierzęce, którymi może zarazić się człowiek i do których zalicza się także leptospirozy. Ich rozróżnienie zależy od gatunku krętka, który występuje w ponad 200 postaciach. Choroby te istnieją pod nazwami: zespół Weila, gorączka błotna, choroba stuttgarcka psów. Ich rozwój w organizmie jest bardzo zbliżony niezależnie od źródła zakażenia i tego, czy zarażonym jest człowiek czy zwierzę; dlatego w środowisku medycznym określa się je powszechnie ujednoliconą nazwą: leptospiroza.
Czyhające krętki
Rezerwuarem krętków w przyrodzie są głównie gryzonie z rodziny myszowatych, które zakażają moczem zbiorniki wodne, wydalając jednocześnie bakterie. Zarazić możemy się nie tylko kąpiąc się, ale i jedząc skażone warzywa, nie mówiąc już o bezpośrednim kontakcie z tkankami bakterionośnych gryzoni. Ryzykowne jest nawet spacerowanie boso po podmokłych terenach, ponieważ i w ten sposób narażamy się na styczność z krętkami.
Najbardziej narażeni na leptospirozę są pracownicy hodowli niektórych zwierząt, a także pracownicy związani z kanalizacją i melioracją.
Drogi zakażenia
Zarazki dostają się do wnętrza organizmu przede wszystkim przez błony śluzowe (przewód pokarmowy, nos), spojówki i uszkodzoną skórę. Rozwój leptospirozy w organizmie wyznaczają dwie fazy: septyczna i immunologiczna (inaczej narządowa). Po wniknięciu, krętki wędrują z krwią do tkanek, gdzie się namnażają, a następnie wsiewają do krwi.
Pierwszy etap choroby, trwający około tygodnia, charakteryzuje się objawami właściwymi też innym przypadłościom: gorączką, dreszczami i bólami głowy; nasilają się bóle mięśniowe, szczególnie silne w okolicach ud i lędźwi; może też boleć skóra. Takie objawy mogą spowodować mylne rozpoznanie dolegliwości, np. stwierdzenie grypy czy posocznicy. W tym samym czasie rozwój choroby może być zbliżony do zapalenia płuc, co również wiąże się z niewłaściwym rozpoznaniem. Ma to istotne znaczenie, gdyż skuteczne leczenie leptospirozy jest możliwe właśnie w pierwszych dniach jej rozwoju w organizmie.
Podczas drugiej fazy choroby, następującej po kilku dniach bezobjawowych, istnieje ryzyko wystąpienia poważniejszych objawów, związanych z uszkodzeniem narządów, podrażnieniem lub zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych.
Niebezpieczny „zespół Weila”
Jedną z odmian leptospirozy szczególnie groźnej dla zdrowia człowieka jest zespół Weila. Cecha wyróżniająca tę chorobę to wystąpienie żółtaczki, wybroczyn na skórze oraz zaburzenia świadomości i gorączka. Przeważają jednak objawy uszkodzenia nerek i wątroby, a dodatkowo mogą pojawić się zmiany w układzie oddechowym, począwszy od lekkich nieżytów do ostrej niewydolności oddechowej (ARDS).
W Polsce zespół Weila wywołuje krętek zwany L.icterohaemorriagiae. W innych rejonach Europy, za tę chorobę odpowiedzialne są inne gatunki „skręconej” bakterii.
Czas goni
Bardzo ważne w przypadku leczenia leptospirozy jest jej wczesne wykrycie, co mogą z kolei udaremnić podobne do innych chorób objawy. W przypadku osoby podejrzanej o zarażenie się tą chorobą, lekarze zwykle przeprowadzają wywiady epidemiologiczne, polegające na określeniu, czy chory miał kontakt z zakażoną wodą lub styczność z zarażonymi zwierzętami.
Najskuteczniejsze w eliminacji leptospirozy są antybiotyki: penicylina, tetracyklina, chloramfenikol czy cyprofloksacyna. Leczenie zależy głównie od stopnia uszkodzenia narządów (nerek i wątroby); jeśli objawy są bardzo nasilone, antybiotyki trzeba podawać dożylnie.
Rozsądek najważniejszy
Aby zapobiec zachorowaniu na leptospirozę, musimy przede wszystkim być świadomi jej istnienia. Trzeba więc zwracać uwagę na miejsca kąpieli (jezioro, staw) i ewentualną obecność w pobliżu zwierząt hodowlanych, korzystających z wodopoju.
W miejscach pracy związanej z dostępem do wody (kanały, ścieki) powinno się nosić ochronne obuwie i rękawice. Na podmokłych terenach natomiast zrezygnujmy z relaksujących spacerów boso...
………
- Krętki to smukłe, spiralne bakterie o giętkich ścianach komórkowych, poruszające się za pomocą wewnętrznych rzęsek; niektóre gatunki żyją swobodnie w środowiskach słodkowodnych i morskich, inne wchodzą w związki symbiotyczne
- Nazwa leptospiroza pochodzi od rodzaju bakterii krętków z rodziny Leptospiraceae, które wywołują leptospirozy – ostre choroby zakaźne, zwane też krętkowicami
- Krętek Treponema pallidum wywołuje kiłę; krętek Borrelia jest przyczyną krętkowicy kleszczowej – boreliozy, przenoszonej przez kleszcze
- Śmiertelność w przypadku zarażenia się leptospirozą wynosi ok. 7%; u osób starszych wiekiem może dochodzić nawet do 50%; jedną z przyczyn zgonu może być krwawienie lub rozległe zmiany w nerkach.
Katarzyna Skulimowska