Obok pierwiastków fundamentalnych, takich jak: tlen, węgiel, wodór i azot – duże znacznie dla organizmu mają i inne pierwiastki. Te, które są organizmowi potrzebne w większych ilościach nazywamy makropierwiastkami czy makroelementami. Wyróżniamy wśród nich siedem pierwiastków szczególnie ważnych. Są to w porządku alfabetycznym: chlor, fosfor, magnez, potas, siarka, wapń i żelazo. Stanowią one od 60 do 80 proc. całości substancji nieorganicznych organizmu.
Wapń i fosfor są ilościowo najważniejszymi składnikami mineralnymi organizmu i nieraz są omawiane razem.
Niektóre składniki nieorganiczne, a przede wszystkim sód, potas i chlor są podstawowymi czynnikami w utrzymywaniu odpowiedniej koncentracji jonów wodorowych (pH) i osmotycznej regulacji przemiany wody. Również i inne pierwiastki występują w ważnych fizjologicznie związkach: żelazo w hemoglobinie, a siarka w aminokwasach: cysteinie i metioninie, i wielu innych związkach.
Chlor (Cl)
Sód, potas i chlor współdziałają w utrzymaniu prawidłowej dystrybucji płynów w organizmie. Wraz z magnezem i wapniem regulują skurcze i rozkurcze mięśni oraz przekazywanie impulsów nerwowych.
Jon chloru wraz z sodem odpowiada za utrzymanie prawidłowego ciśnienia osmotycznego. Spełnia też ważną rolę w utrzymaniu równowagi kwasowo-zasadowej organizmu. Ta ostatnia funkcja ma szczególne znaczenie we krwi, gdzie przemieszczenie Cl z krwinek do osocza i odwrotnie uczestniczy w transporcie CO2. W soku żołądkowym służy do wytwarzania kwasu solnego. Musi jednak być pobrany z naturalnej diety, a nie z chlorku sodu, który jest przyczyną braku równowagi chlorowej. Najłatwiej traci się sód i chlor, kiedy w czasie ciepłej suchej pogody pije się duże ilości wody.
Chlorki wchodzą w skład kwasu solnego lub kwasu żołądkowego. Biorą więc udział w procesach trawiennych. Silne wymioty powodują utratę chlorków z żołądka, co zakłóca naturalne pH organizmu i może prowadzić do różnych zaburzeń od odwodnienia do śpiączki.
W pokarmach występuje prawie wyłącznie jako chlorek sodu i z tego względu wchłanianie i wydalanie chloru jest związane z sodem. Zaburzeniom w przemianach sodu towarzyszą zaburzenia w przemianach chloru.
Chlor występuje przede wszystkim w płynie mózgowo-rdzeniowym w stężeniu większym niż w innych płynach ustrojowych (4,4 g/kg). W osoczu lub surowicy 3,65 g/kg, a następnie we krwi 2,6 g/kg, w komórkach 1,9 g/kg, w nerwach 1,71 g/kg, w mięśniach 0,4 g/kg.
Hiperchloremii towarzyszy kwasica metaboliczna.
Niedobór chloru może wystąpić przy intensywnym poceniu się, wymiotach, zaburzeniach wewnątrzwydzielniczych, może przyczynić się do poronień i cyst w piersi. Dla poprawnego funkcjonowania serca konieczne są: chlorek sodu, chlorek potasu, fosforan wapnia i żelazo. Jeśli ich brak, to może wystąpić zaburzenie rytmu serca, bóle wieńcowe.
Bogate w chlorek sodu są: ryby i surowe kozie mleko, zieleniny, serwatka (kozia), banany, czerwona kapusta, czarne jagody, brukselka, marchewka, kalafior, ser, kukurydza, ogórki, mniszek, endywia, drób, chrzan, rzeżucha, owies, cebula, pietruszka, groch, ziemniaki z łupiną, rzodkiewka, maliny, kiszona kapusta, słonecznik, pomidory, melony. Zboża, warzywa i owoce nie mają wiele chloru i stąd wegetarianie muszą uzupełniać swoją dietę naturalnymi solami sodu i chloru.
Prof. dr hab. Stanisław K. Wiąckowski