Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) donosi, że prawie dwa miliardy ludzi cierpi na niedobór żelaza, składnika mineralnego niezbędnego dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jego niedosyt zakłóca procesy metaboliczne, powodując zaburzenia czynności wielu tkanek i narządów. Jak uzupełnić jego niedobór, by jednocześnie go nie przedawkować, gdyż nadmiar grozi uszkodzeniem tkanek organów wewnętrznych, zwłaszcza serca.
Żelazo jest najpospolitszym pierwiastkiem śladowym. W organizmie człowieka jest 3–5 g żelaza, z czego ok. 70% jest związane w hemoglobinie (26% w ferrytynie, 3% w mioglobinie). Białka te to czerwone barwniki krwi, a ich rolą jest dostarczanie tlenu do komórek i tkanek. Wchodzi też w skład wielu enzymów i substancji układu odpornościowego. W błonie śluzowej jelita znajduje się białko apoferrytyna, która łączy się z żelazem i przechodzi w ferrytynę, z której uwalniane żelazo przechodzi do krwi. Żelazo służy do syntezy hemu.
Objawy niedoboru
- zmęczenie, wyczerpanie fizyczne
- senność
- problemy z koncentracją
- łamliwe włosy, wypadanie włosów
- rozwarstwianie płytki paznokcia
- trudności w przełykaniu
- zaburzenia trawienia
- zawroty głowy
- bladość skóry
- nerwowość
- zimno
- anemia
Objawy nadmiaru żelaza
- uszkodzenie oraz zaburzenie funkcji wątroby (włóknienie, marskość, ryzyko raka wątroby);
- cukrzyca (uszkodzenie komórek wysp trzustkowych)
- niedoczynność tarczycy i przytarczyc;
- zaburzenia kardiologiczne (kardiomiopatia, zaburzenia rytmu serca, niewydolność krążenia);
- nieprawidłowe dojrzewanie płciowe i bezpłodność.
Żelazo kumuluje się w tkankach, gdy nagromadzi się go 100 mg staje się toksyczne.
Źródła w pożywieniu
Najbogatszym źródłem żelaza jest mięso, drób, wątroba, ryby, żółtko jaja, produkty zbożowe (chleb razowy). kakao oraz zielone warzywa (zwłaszcza nać pietruszki). Żelazo z pożywienia wchłaniane jest głównie w żołądku i dwunastnicy.. Wchłanianie żelaza ułatwia witamina C, dlatego też dobrze jest pić soki owocowe, które poprawiają wchłanianie żelaza ze zbóż i warzyw. Niewiele żelaza zawierają produkty mleczne, biała mąka i jej przetwory, cukier, ziemniaki, świeże owoce. Natomiast witamina B6 niezbędna jest do tworzenia hemoglobiny, białka czerwonych krwinek, które wiążą żelazo, a witamina E ogranicza negatywne skutki nadmiaru żelaza.