Niepłodność dotyka 15 procent par na świecie. Powszechnie uważa się, że problem leży po stronie kobiety. Tymczasem w około 35 proc. przypadków bezpłodność pary jest uwarunkowana przez mężczyznę, a w 20 proc. – przez oboje partnerów. Warto więc przeprowadzić odpowiednie badania, które pozwolą poznać problem, a często także go zniwelować, a tym samym doczekać się narodzin upragnionego dziecka.
Pierwszym i podstawowym objawem niepłodności jest niemożność zajścia w ciążę po roku starań bez żadnego zabezpieczenia. Co ważne, niepłodność może dotykać zdrowe pary mające udane życie seksualne, nawet jeśli kobieta regularnie miesiączkuje. Najczęściej jednak problem wynika z przebytych lub aktualnych chorób, zaburzeń hormonalnych lub wieku kobiety i ze związanego z nim obniżenia płodności.
Na płodność mają wpływ między innymi:
- wiek kobiety – płodność partnerki zmniejsza się wraz z wiekiem, szczególnie szybko po 35. roku życia, by w wieku około 45 lat zaniknąć właściwie zupełnie
- masa ciała – nadmierna ilość tkanki tłuszczowej lub jej niedobór może doprowadzić do zachwiania gospodarki hormonalnej i zaburzonego wytwarzania hormonów płciowych
- przebyte choroby:
- kobiety: zabiegi chirurgiczne (zwłaszcza w obrębie miednicy mniejszej), problemy ginekologiczne (głównie niedrożność jajowodów, wady budowy macicy, mięśniaki, torbiele jajników i endometrioza) i schorzenia o podłożu hormonalnym (np. hiperprolaktynemia czynnościowa)
- mężczyźni: wnętrostwo, ektopia jądra, świnka, operacja przepukliny pachwinowej, zakażenia układu moczowo-płciowego
- zaburzenia życia seksualnego pary – między innymi pochwica, obniżenie potencji, brak ejakulacji lub przedwczesna ejakulacja
- styl życia – zwłaszcza u panów duże znaczenie mogą mieć nałogi, charakter pracy oraz narażenie na czynniki szkodliwe, na przykład przedłużone działanie wysokiej temperatury, która może pogarszać jakość nasienia
Diagnostyka
Istnieje kilka rodzajów badań pomagających zdiagnozować przyczyny niepłodności. U mężczyzn bada się nasienie oraz poziom hormonów we krwi. U kobiet wykonuje się analizę moczu i krwi, a także laparoskopię, test wrogości śluzu szyjkowego, test na obecność przeciwciał antyplemnikowych w śluzie szyjkowym i badania potwierdzające występowanie jajeczkowania.
Leczenie
Leczenie jest uzależnione od przyczyny bezpłodności. Jeśli obniżenie ilości i ruchliwości plemników jest spowodowane zaburzeniami hormonalnymi, terapia będzie polegała na podawaniu hormonów. Jeśli przyczyną trudności są żylaki powrózka nasiennego, wykonuje się zabieg ich usunięcia. Również niedrożność nasieniowodów często się leczy operacyjnie. Na bakteryjne infekcje układu moczowo-płciowego podaje się głównie antybiotyki.
U kobiet przy zaburzeniach owulacji lub jej braku stosuje się terapię hormonalną. Niedrożność jajowodów, wady budowy macicy, mięśniaki, torbiele jajników, a także endometriozę leczy się operacyjnie. Wrogi śluz macicy najczęściej wraca do normy po leczeniu farmakologicznym.