Badanie okulistyczne

To badanie najpopularniejsze w okulistycznej diagnostyce, ale nie jedyne. Często jest punktem wyjścia do dalszych, bardziej już szczegółowych badań.

Badanie ostrości widzenia

Podstawę badania okulistycznego stanowi ocena ostrości widzenia. Nie wymaga żadnych przygotowań. Pacjent odczytuje kolejne litery z tablicy (tak zwanej tablicy Snellena) ustawionej w odpowiedniej od niego odległości. Na tablicy znajdują się rzędy liter różnej wielkości. Rozmiar czcionki stopniowo się zmniejsza. Lekarz prosi o przeczytanie bez pomocy szkieł korekcyjnych kolejnych rzędów liter od największych (u góry) do najmniejszych (na samym dole). Rozmiary liter i odległość, z jakiej zostały poprawnie odczytane, pozwalają lekarzowi ocenić ostrość widzenia. Jeśli badanie dotyczy małych dzieci, to zamiast liter używa się rysunków znanych dziecku przedmiotów.

Badanie dna oka

Badanie dna oka to inaczej oftalmoskopia lub fundoskopia, a także badanie tylnego odcinka oka. Polega na oglądaniu wnętrza oka poprzez źrenicę przy pomocy specjalnego aparatu soczewkowego (oftalmoskopu). Dno oka, czyli tylna wewnętrzna część gałki ocznej, to jedyne miejsce, w którym można bezpośrednio obserwować tarczę nerwu wzrokowego i naczynia krwionośne siatkówki. W tych właśnie naczyniach odbijają się zmiany naczyniowe w innych organach. Wskazania do wykonania badania dna oka mogą być internistyczne i neurologiczne. Dno oka ocenia się także wtedy, gdy pogarsza się ostrość wzroku lub pojawiają się zaburzenia widzenia. Badanie pozwala rozpoznać większość chorób oczu, a zwłaszcza siatkówki, błony naczyniowej, nerwu wzrokowego i ciała szklistego. Oftalmoskopia przeprowadzana jest też rutynowo w celu wykrycia i oceny wzroku w takich schorzeniach, jak cukrzyca, jaskra, miażdżyca i nadciśnienie tętnicze. Wszystkie patologie naczyń krwionośnych występują bowiem również w naczyniach siatkówki. Najłatwiej je obejrzeć właśnie przez przezroczystą źrenicę.

Przed badaniem zakrapia się oczy specyfikiem rozszerzającym źrenice (uwaga: może to na kilka godzin upośledzić zdolność ostrego widzenia). Samo badanie trwa od kilku do kilkunastu minut. Lekarz siedzi naprzeciwko pacjenta i specjalnym wziernikiem wpuszcza snop światła poprzez źrenicę. Światło przechodzi przez soczewkę i ciało szkliste, oświetlając dno oka. Stan naczyń jest znakomicie widoczny dzięki kilkunastokrotnemu powiększeniu obrazu.

Mierzenie ciśnienia oka (tonometria)

Jest to pomiar ciśnienia śródgałkowego przy pomocy specjalnego przyrządu, tonometru dotykowego lub bezdotykowego.

Istnieje też inny sposób oceny ciśnienia śródgałkowego. Polega na uciskaniu gałki palcami i badaniu napięcia gałki, by stwierdzić, czy ciśnienie jest podwyższone, czy też mieści się w granicach prawidłowych. wymaga to jednak od lekarza dużego doświadczenia i bywa subiektywne.

Badanie tonometrem dotykowym jest poprzedzone znieczuleniem oka za pomocą kropli lub odpowiedniego aerozolu. Działanie znieczulenia utrzymuje się jeszcze przez jakiś czas po badaniu. Dyskomfortem w trakcie badania jest kontakt urządzenia z gałką oczną. Badanie tonometrem bezdotykowym jest bezbolesne i nie wymaga zastosowania znieczulenia gałki ocznej.

Prawidłowa wartość ciśnienia śródgałkowego nie powinna przekraczać 21–22 mm Hg. Są jednak osoby, u których ciśnienie to jest wyższe niż 22 mm Hg oraz takie, u których wynosi ono znacznie poniżej normy, czyli 12–15 mm Hg.

Dawniej stwierdzenie podwyższonego ciśnienia równało się rozpoznaniu jaskry. Obecnie poglądy na ten temat się zmieniły, ale ciśnienie śródgałkowe jest nadal bardzo istotnym czynnikiem ryzyka wystąpienia tej choroby. Dlatego wartości utrzymujące się na poziomie powyżej 28–30 mm Hg zwykle wskazują na jaskrę. Należy jednak pamiętać, że może być ona również rozpoznana, gdy ciśnienie śródgałkowe mieści się w normie (15–22 mm Hg), a nawet wtedy, gdy jest niskie. Rozpoznanie jaskry wymaga zatem jeszcze innych specjalistycznych badań okulistycznych.