Badania krwi i moczu (morfologia krwi)

BADANIA KRWI

W badaniu ogólnym krwi (morfologia krwi) podawane są wartości:

RBC (ilość krwinek czerwonych)

Norma:

• mężczyźni: 4,7–6,1 miliona w ml (mililitrze)
• kobiety: 4,2–5,4 miliona w ml

Wartości wyższe mogą świadczyć m.in. o niskiej zawartości tlenu we krwi obwodowej, wrodzonej wadzie serca, zwłóknieniu płuc, odwodnieniu, chorobach nerek.

Wartości niższe obserwujemy m.in. w przypadku: utraty krwi, chorobach szpiku kostnego, niedożywieniu (przy niedoborach w pożywieniu żelaza, witaminy B12, witaminy B6) i przewodnienia.

WBC (ilość białych krwinek)

Norma: 4 500–10 000 w ml

Wyższa ilość krwinek białych (leukocytoza) może świadczyć np. o: chorobie zakaźnej, zapaleniu, stresie (psychicznym i fizycznym), zniszczeniu tkanek (np. przy oparzeniach).

Spadek ilości krwinek białych (leukopenia) może oznaczać m.in.: chorobę szpiku kostnego, schorzenia wątroby lub śledziony, chorobę popromienną.

hematokryt (procentowa zawartość krwinek w stosunku do pełnej krwi

Norma:

• mężczyźni: 40,7–50,3%
• kobiety: 36,1–44,3%

Wzrost poziomu może wystąpić m.in. przy: odwodnieniu, oparzeniach, biegunce.

Niższy poziom hematokrytu może wskazywać na: anemię, krwawienia, choroby szpiku kostnego, niedożywienie, reumatoidalne zapalenie stawów.

HGB (hemoglobina)

Norma:

• 12–16 g/dl u kobiet
• 14–18 g/dl u mężczyzn.

Obniżenie poziomu hemoglobiny jest nazywane niedokrwistością i może być spowodowane znaczną utratą krwi, np. w wyniku zabiegów operacyjnych lub przy obfitych, przedłużających się miesiączkach.

pomiar cukru (glukozy) we krwi

Norma: stężenie cukru w osoczu krwi żylnej na czczo niższe niż 110 mg/dl, w 2 godziny po podaniu doustnie 75 g glukozy – niższe niż 140 mg/dl.

Podwyższony poziom stężenia glukozy może świadczyć przede wszystkim o cukrzycy, także m.in. o chorobach trzustki (niedobór lub złe wykorzystanie przez organizm insuliny), wątroby, zatruciach (np. alkoholem), niedoczynności kory nadnerczy, niedoczynności tarczycy. Obniżony poziom cukru może być sygnałem niedożywienia i może świadczyć np. o anoreksji.

OB (odczyn Biernackiego) – szybkość opadania krwinek pod wpływem ich własnego ciężaru w specjalnie wyskalowanej szklanej rurce.

Norma:

• kobiety – po 1 godz. 6–11 mm, po 2 godzinach 6–20 mm. Po 50 roku życia: po 1 godzinie 3–8 mm, po 2 godzinach do 30 mm
• mężczyźni – po 1 godzinie 3–8 mm, po 2 godzinach 5–18 mm. Po 50 r.ż. po 2 godzinach do 20 mm

Podwyższony „opad” może być skutkiem procesów zapalnych lub schorzeń reumatoidalnych, na nieprawidłowy wynik mają wpływ także niektóre leki. Często pacjenci przywiązują nadmierną wagę do podwyższonego OB., tymczasem wynik rzędu 50 może być efektem np. niewyleczonego zęba, lub innej „banalnej” infekcji. Podwyższone OB. występuje również po znacznym wysiłku fizycznym i przy anemii.

cholesterol

Norma: cholesterol całkowity poniżej 200 mg/dl (powyżej 240 określany jest jako wysoki), LDL (cholesterol o małej gęstości) – poniżej 130 (wysoki powyżej 160), HDL (o dużej gęstości) – powyżej 35.

Wyniki odbiegające od normy oznaczają zagrożenie chorobami układu krążenia. Poza poziomem całkowitego cholesterolu ważny dla ryzyka chorób serca (także miażdżycy) jest też stosunek pomiędzy „dobrym” (cholesterol HDL) i „złym” cholesterolem (cholesterol LDL).

trójglicerydy (podstawowy tłuszcz występujący we krwi)

Norma: wartości 150–200 mg/100 ml określane są jako poziom graniczny, ok. 400 mg – wysoki, a 1000 mg – jako bardzo wysoki. Optymalny poziom trójglicerydów we krwi to mniej niż 150 mg/100 ml.

Uwagi:

Sposób przygotowania się do badań krwi zależy od celu badania (np. do pomiaru cukru we krwi pacjent powinien zgłosić się na czczo), dlatego każdorazowo trzeba zapytać lekarza o szczegółowe wskazówki. W większości przypadków do badań pobiera się krew żylną (w zgięciu łokcia). Na ramię nakłada się opaskę uciskową, co powoduje, że żyły są bardziej widoczne i wypełnione krwią, a jednocześnie odcięty jest odpływ krwi. Do badania krwi stosowane są igły jednorazowego użytku.

Morfologia krwi nie osłabia organizmu. Dorosły człowiek może bez uszczerbku na zdrowiu oddać 250–500 ml krwi. Natomiast do badania pobiera się jej najwyżej 20–30 ml.

BADANIA MOCZU

Badanie ogólne moczu pozwala na ocenę niektórych funkcji nerek oraz wstępną diagnozę ich uszkodzenia, kamicy lub zakażenia.

Analiza moczu pozwala na oznaczenie obecności ponad 100 różnych substancji. W badaniu ogólnym moczu oznacza się:

• kolor; mocz jasny lub przezroczysty jest rozcieńczony, a ciemnożółty – zagęszczony
• przejrzystość; mętny mocz może oznaczać obecność bakterii, krwi, śluzu
• zapach; niektóre choroby zmieniają zapach moczu (zakażenie bakterią E.coli może powodować cuchnący zapach, w cukrzycy zapach może być słodkawy lub przypominający aceton), przy stosowaniu antybiotyków, które są wydalane przez nerki ich zapach może być również wyczuwalny w moczu
• ciężar właściwy, określa zawartość substancji rozpuszczonych w moczu
• białko; normalnie nie ma go w moczu. Gorączka, forsowny wysiłek, ciąża i niektóre choroby (szczególnie choroby nerek) mogą spowodować pojawienie się białka w nerkach
• cukier; prawidłowo w moczu nie ma glukozy lub znajduje się w niewielkiej ilości. Cukier może pojawiać się w moczu osoby z cukrzycą lub osoby z uszkodzonymi albo chorymi nerkami
• krew; prawidłowo w moczu nie powinno być krwinek. Ich obecność może wskazywać na zapalenie nerek, moczowodów, pęcherza moczowego, cewki moczowej. Krwinki w moczu mogą występować także przy kamicy układu moczowego. Duży wysiłek może również spowodować pojawienie się krwi w moczu
• bakterie; ich obecność może świadczyć o infekcji pęcherza lub innych części układu moczowego.

Zalecenia:

Mocz do badań powinien pochodzić z tzw. środkowego strumienia (tzn. po uprzednim 2–3 sek. oddaniu moczu do muszli); do podstawowej analizy z reguły wystarcza 20–100 ml.

Opisane przez nas techniki mają służyć jedynie lepszej orientacji w najważniejszych badaniach, jakimi posługuje się współczesna medycyna. Analiza wyników wszystkich badań i zabiegów należy oczywiście do lekarzy!