Notowany wzrost zachorowań na wszelkie choroby alergiczne – w tym także na astmę – to cena, jaką płacimy na cywilizacyjny rozwój. Polskie szacunki wskazują na ok. 5 proc. astmatyków.
Napady duszności, którym towarzyszy świszczący oddech, trudność w „złapaniu powietrza”, ucisk w klatce piersiowej – najczęściej w nocy lub nad ranem, to najbardziej charakterystyczne objawy astmy, czyli dychawicy oskrzelowej.
To choroba, w której mięśnie okrężne oskrzelików kurczą się, powodując zwężenie dróg oddechowych i utrudniając przepływ powietrza. Powodują ją zarówno czynniki alergiczne, jak i emocje, wysiłek fizyczny a także infekcje dróg oddechowych, bowiem astmę wywołują też określone typy wirusów.
Dużą rolę odgrywa element dziedziczności – wrodzony defekt genetyczny, dlatego na astmę zapada się już w dzieciństwie.
W oskrzelach chorego na astmę następuje zaostrzenie stanu zapalnego, dochodzi do obrzęku śluzówki, skurczu mięśniówki gładkiej i nadmiernego wydzielania śluzu. To wszystko prowadzi do zwężenia światła oskrzeli i typowego napadu astmatycznego, odczuwanego jako silna duszność. W przypadku astmy atopowej atak jest zwykle prowokowany przez alergen, substancję, która współdziałając z pewnymi komórkami odpornościowymi, wywołuje łańcuchową reakcję alergiczną.
Do najczęstszych alergenów wywołujących objawy astmy atopowej należą: roztocza kurzu domowego, pyłki roślin, pierze, zarodniki grzybów, sierść zwierząt, jady owadów, składniki potu zwierząt, pokarmy, leki i związki chemiczne.
Leczeniem astmy powinien się przede wszystkim zajmować lekarz specjalista.
Astma na tle alergicznym dotyczy przede wszystkim dzieci. W przypadku osób dorosłych mówi się o astmie endogennej, związanej głównie z czynnikami zakaźnymi, co do których panuje wiele niejasności. Przeważa jednak pogląd, że astma to choroba typu atopowego, związana z rozwojem zapalnego procesu alergicznego w układzie oddechowym.
Astma przebiega z różnym nasileniem. Może przybrać postać łagodną, sporadyczną, gdy ataki duszności czy kaszlu zdarzają się rzadko i mają na ogół łagodny przebieg, ustępując samoistnie lub bardzo szybko po podaniu wziewnego leku rozszerzającego oskrzela. W poważniejszych postaciach astmy napady są częste lub bardzo częste, trwają dłużej i nie ustępują zbyt szybko, na ogół dopiero po większej dawce leków, nie tylko podawanych wziewnie. W przypadku astmy ciężkiej zmiany w oskrzelach mogą mieć charakter utrwalony, praktycznie nieodwracalny. Ciężka astma wymaga intensywnego leczenia, napady leczy się w szpitalu.
Lekarz, znając tło choroby, jest w stanie zapewnić skuteczną terapię. Dotyczy to większości chorych, z wyłączeniem pacjentów dotkniętych astmą ciężką, zagrażającą życiu.
Nie jest to, niestety, choroba uleczalna, aczkolwiek obserwuje się wygaszanie reakcji alergicznej drzewa oskrzelowego na progu dzieciństwa i dorosłości. O wyleczeniu mówić nie można, bowiem nie potrafimy modyfikować naszych zasobów genetycznych.
Jolanta Ossowska
* * *
Jeśli choć jedno z rodziców ma astmę, prawdopodobieństwo wystąpienia tej choroby u dziecka wynosi 30 proc. Jeśli oboje rodzice mają astmę, to ryzyko wzrasta do 50 proc.
Wyróżnia się dwie postacie astmy: astmę atopową, czyli zewnątrzpochodną oraz nieatopową (wewnątrzpochodną).
Atak astmy mogą wywołać także niektóre leki, zwłaszcza aspiryna i inne niesteroidowe leki przeciwzapalne. Szacuje się, że uczulenie na aspirynę wyrażone napadami duszności po jej zażyciu dotyczy około 10% chorych na astmę.
Zobacz również:
- Astma oskrzelowa – przyczyny, rozpoznanie, leczenie
- Astma oskrzelowa – rodzaje, leczenie
- Astma – jak ją kontrolować