Algi, czyli – stosując polską nazwę botaniczną – glony, są bardzo rozpowszechnioną w przyrodzie grupą tzw. roślin niższych. Jedne z nich są organizmami jednokomórkowymi, inne koloniami, jeszcze inne tworzą złożone wielokomórkowe plechy. Występują wszędzie tam, gdzie jest środowisko wodne i światło. Niektóre są zdolne do życia także na skałach, korze drzew, liściach i na powierzchni gleby.
Pod względem systematycznym algi obejmują następujące typy roślin niższych: sinice, wiciowce, zielenice, sprzężnice, okrzemki, brunatnice i krasnorosty. Organizmy te zawierają szereg związków biologicznie czynnych, takich jak: kwasy tłuszczowe, polisacharydy i inne węglowodany, białka, polifenole, witaminy oraz wiele cennych mikroelementów.
Lipidy występujące w glonach zawierają wysokonienasycone kwasy tłuszczowe – również NNKT, w tym kwas gamma-linolenowy (GLA), bardzo rzadko występujący w świecie roślinnym.
Polisacharydy stanowią do 60 proc. substancji czynnych. Do najważniejszych z nich należą: karagen (polisacharyd śluzowy), kwas alginowy i jego sole sodowe, potasowe, magnezowe i amonowe – alginiany, mannit, agar (zawiera 90 proc. polisacharydów) oraz alkohole cukrowe – mannitol i sorbitol.
Występujące w glonach białka zawierają cenne aminokwasy m.in. alaninę, asparaginę, argininę, glicynę, lizynę i serynę. Zawartość mikroelementów jest przeciętnie 10 razy wyższa niż w roślinach lądowych. Mikroelementy to: wapń, jod, brom, żelazo, magnez, miedź, cynk i mangan. Witaminy to przede wszystkim beta-karoten (prowitamina A), witaminy z grupy B oraz C i E.
W wielu gatunkach glonów stwierdzono aktywność przeciwbakteryjną i przeciwgrzybiczą. Dalsze badania odkryły występowanie w nich związków o działaniu przeciwnowotworowym. Otrzymano kilka metabolitów o aktywności cytostatycznej, m.in. scytofycynę B, laksafycynę i tantazolinę.
W sinicach wykryto obecność związków przeciwwirusowych wykazujących aktywność przeciw wirusowi HIV. Są to glikolipidy zawierające kwas sulfonowy. Przeciwnowotworowe działanie wykazują także glikoproteiny otrzymane z rodzajów: Chlorella, Spirulina, Scemedesmus.
Spirulina jest mikroskopijnym przezroczystym glonem żyjącym w zasadowych jeziorach o bardzo wysokim pH. Liczne doniesienia sugerują jej znaczące działania lecznicze. Pierwsze wyniki badań koncentrowały się nad działaniem spiruliny obniżającym stężenie cholesterolu we krwi. W wielu krajach prowadzone są badania naukowe nad zastosowaniem spiruliny w leczeniu ostrych stanów zapalnych. Z badań prowadzonych w latach 90. wynika, że spirulina obniża ciśnienie krwi, a jej forma rozpuszczalna w wodzie obniża stężenie glukozy we krwi.
Od dawien dawna spirulina była odżywką, jak również pożywieniem w wielu rejonach świata. Spirulina nowej generacji jest bogatym źródłem witaminy B12, organicznego fosforu, witaminy E, beta-karotenu, przeciwutleniaczy, kwasu gamma-linolenowego, polisacharydów, chlorofilu i protein. Spirulina jest niskokaloryczna, prawie pozbawiona cholesterolu, ma małą zawartość azotu i nie zawiera trucizn i toksycznych pozostałości chemicznych.
Według Journal of Applied Phycology surowiec ten działa przeciwnowotworowo, wzmacnia system immunologiczny, znajduje zastosowanie w leczeniu otyłości, cukrzycy, nadciśnienia i skutków napromieniowania.
Glony mają szerokie zastosowanie w wielu gałęziach przemysłu. Kwas alginowy i jego sole wykorzystywane są w przemyśle kosmetycznym jako stabilizatory przy wyrobie kremów, maści i past do zębów. W przemyśle farmaceutycznym używane są w produkcji leków powlekających, stosowanych w leczeniu oparzeń i trudno gojących się ran, do powlekania pigułek dojelitowych. W przemyśle spożywczym wchodzą w skład kremów i lodów.
Kwas gamma-linolenowy stosowany zewnętrznie w preparatach kosmetycznych przywraca zaburzoną równowagę fizjologiczną skóry, wzmacnia bariery lipidowe naskórka, chroni skórę przed infekcjami, likwiduje stany zapalne.
Tak więc stosowanie od tysiącleci alg w medycynie, farmacji i kosmetyce znajduje dzisiaj naukowe potwierdzenie.
Prof. dr hab. farm. Irena Kozakiewicz